هرآنچه دانشمندان تاكنون درباره مدت دوام ايمني كوويد ۱۹ آموخته‌اند

كوويد ۱۹ با فهرستي از علائم و شيوه‌هاي انتقال غيرمنتظره و طيف گسترده‌اي از عوارض خفيف تا شديد، همه را گيج كرده است. تا تاريخ ۲۲ ژوئيه بيش از ۶۰۰ هزار نفر در سراسر جهان، جان خود را بر اثر ابتلا به ويروس كرونا از دست داده‌اند. مدت ابتلا به كوويد ۱۹ براي برخي افراد طولاني است تا جايي كه علائم آن تا چند ماه دوام مي‌آورد. بااين‌حال، اغلب افراد مبتلا بدون نياز به بستري درمان مي‌شوند. سيستم ايمني انسان حتي بدون نياز به واكسن يا گزينه‌هاي درماني، شبكه‌اي نيرومند و عظيم از سلول‌ها و بافت‌هايي است كه از ما در برابر عفونت محافظت مي‌كنند.

دانشمندان براي پاسخ به برخي پرسش‌هاي مهم بايد درك خود از واكنش ايمني بدن به كوويد ۱۹ را افزايش دهند. اين پرسش‌ها عبارت‌اند از:

•   آيا ممكن است شخصي دو بار به كوويد ۱۹ مبتلا شود؟
•   آستانه‌ي ايمني جمعي پس از گسترش دنياگيري چقدر است؟
•   چرا برخي افراد بيمارتر از برخي ديگر هستند؟
•   واكسن چگونه كار مي‌كند و تا چه اندازه‌ تأثيرگذار است؟

در ماه آوريل، مقاله‌هايي درباره‌ي ايمني در برابر كوويد ۱۹ منتشر شد؛ اما بازهم براي قضاوت زود بود و نياز به انتظار بيشتري بود؛ زيرا وقتي ويروسي جديد است، آثار بلندمدت آن ناشناخته هستند. از آن زمان دانشمندان، نكات زيادي را درباره‌ي واكنش سيستم ايمني نسبت به كوويد ۱۹ آموختند. براي مثال متوجه شدند سلول‌هاي مشخصي وظيفه‌ي مبارزه با ويروس را برعهده دارند يا اطلاعات جديدي درباره‌ي واكسن به دست آوردند. نتايج تاكنون تأثيرگذار نبوده‌اند اما اميدواركننده هستند.

در ادامه به برخي از يافته‌ها درباره‌ي واكنش بدن انسان به كوويد ۱۹، روش‌هاي درمان بيماري و توسعه‌ي واكسن براي ويروس‌هاي آينده و چگونگي پايان دنياگيري اشاره شده است.

طبق يافته‌هاي پژوهشگران بريتانيايي، ايمني پادتن‌هاي كوويد ۱۹ ممكن است تنها چند ماه دوام بياورد. قبل از اين پژوهش، دانشمندان مي‌دانستند در بدن اغلب افراد مبتلا به بيماري كوويد ۱۹، پادتن يا آنتي‌بادي توليد مي‌شود. پادتن‌ها، پروتئين‌هاي سيستم ايمني هستند كه به ويروس‌ها مي‌چسبند و آن‌ها را از كار مي‌اندازند. همچنين مي‌توانند عفونت ويروسي را متوقف كنند. به گفته‌ي اليتزا تيل، رئيس آزمايشگاه سرم‌شناسي بيماري‌هاي عفوني و يكي از مؤلفان پژوهش:

پادتن‌هاي خنثي‌كننده در بدن اغلب افراد توليد مي‌شوند. اين پادتن‌ها زيرمجموعه‌ي مهمي از پادتن‌هايي هستند كه در كشتن ويروس نقش دارند.

در پژوهش‌ يادشده، چنين پرسش‌هايي مطرح شده‌اند: به مرور زمان چه اتفاقي براي پادتن‌هاي خنثي‌كننده رخ مي‌دهد؟ پژوهشگرها به مدت ۹۵ روز و پس از شروع علائم به رديابي بيماران كوويد ۱۹ پرداختند، پادتن خون آن‌ها را مطالعه كردند و متوجه شدند پادتن در مدت سه ماه كاهش مي‌يابد. به گفته‌ي تيل:

معمولا پادتن‌ها پس از شروع علائم به مدت ۲۰ الي ۳۰ روز به اوج مي‌رسند و سپس كاهش مي‌يابند. به‌انديشه متخصصين مي‌رسد اين پادتن‌ها در ناقلان بي‌علامت يا مبتلايان به نوع خفيف بيماري، با سرعت بيشتري كاهش مي‌يابند.

حالا باتوجه‌به يافته‌هاي پژوهش فوق، اين پرسش مطرح مي‌شود: آيا به مرور زمان، احتمال ابتلاي مجدد به ويروس وجود دارد؟ پاسخ مثبت است و اين مسئله نگران‌كننده است. حتي ممكن است افراد چند مرتبه مبتلا شوند. اين روند مي‌تواند به تأخير در شكل‌گيري ايمني جمعي منجر شود. ايمني جمعي آستانه‌ي كاهش مبتلايان جديد است. در اين آستانه، تعداد كمتري از افراد ويروس را منتقل مي‌كنند يا آلوده مي‌شوند. سيستم ايمني نيمه‌پايداري كه يك مرتبه در معرض ابتلا به ويروس قرار داشته است، مي‌تواند بر طراحي واكسن تأثير بگذارد.

طبق گزارش‌ها، برخي افراد پس از ابتلا به ويروس كرونا براي اولين‌بار، مجددا مبتلا و بيمار شده‌اند؛ اما هنوز احتمال دقيق ابتلاي مجدد به بيماري مشخص نيست. پزشكان براي پي‌بردن به اين آمار بايد داده‌هاي پادتن و ژنتيك ويروس بيماران خود را جمع آوري كنند و اين سؤال‌ها را بپرسند: آيا پس از يك مرتبه ابتلا، ويروس دوباره در بدن بيمار ظاهر مي‌شود؟ آيا بدن بيمار پس از يك بار ابتلا، پادتن توليد مي‌كند و آيا پادتن‌ها به مرور كاهش مي‌يابند؟

به گفته‌ي دانشمندان، الگوي كاهش پادتن پس از ابتلا به بيماري، الگويي متداول است. چنين الگويي را مي‌توان در كروناويروس‌هاي عامل سرماخوردگي هم ديد. به گفته‌ي شين كراتي، ايمني‌شناس مؤسسه‌ي ايمني‌شناسي لا جولا، اين روند كاملا طبيعي است.

نكته: نبايد مقاله‌ي پژوهشي بريتانيا را به‌عنوان مدركي براي بعيد بودن ايمني جمعي در انديشه متخصصين گرفت و همچنين نمي‌توان گفت تمام مبتلايان به كوويد ۱۹ لاخبار تخصصيا سه ماه بعد در معرض خطر ابتلاي مجدد قرار دارند. به نقل از نينا لي برت و آنتونيو برتولتي، ايمني‌شناسان دانشكده‌ي پزشكي Duke NUS سنگاپور، پوشش رسانه‌اي درباره‌ي كاهش پادتن بي‌معني است زيرا كاهش پادتن معمولا روندي طبيعي است.از طرفي پادتن‌ها تنها بخش سيستم ايمني نيستند كه از بدن در برابر ابتلاي مجدد محافظت مي‌كنند.

خوشبختانه سيستم ايمني تنها به پادتن‌ها وابسته نيست. درواقع بخش‌هاي مختلفي از سيستم ايمني از بدن در برابر ويروس كروناي جديد محافظت مي‌كنند. يكي از بخش‌ها سلول‌هاي T هستند. به گفته‌ي الساندرو سته، پژوهشگر مؤسسه‌ي ايمني‌شناسي لا جولا:

اسم سلول‌ها نشانه‌ي خوبي براي عملكرد آن‌ها است. اين سلول‌ها، سلول‌هاي آلوده را شناسايي و نابود مي‌كنند. پادتن‌ها مي‌توانند ويروس را از مايعات بدن حذف كنند؛ اما اگر ويروس به سلولي نفوذ كند، پادتن‌ها قادر به شناسايي آن‌ها نيستند.

اينجا است كه سلول‌هاي T وارد عمل مي‌شوند: اين سلول‌ها، ويروس‌هاي مخفي را شناسايي و نابود مي‌كنند. با اينكه پادتن‌ها مي‌توانند از ابتلا جلوگيري كنند، سلول‌هاي قاتل تي مي‌توانند پس از نفوذ ويروس به مبارزه با آن‌ها بپردازند؛ بنابراين نقش مهمي در ايمني طولاني مدت و توقف ويروس ايفا مي‌كنند.

سه سلول قاتل T در اطراف سلولي سرطاني كه براي نابودسازي آن آماده مي‌شوند

علاوه بر سلول‌هاي قاتل T و پادتن‌ها، سلول‌هاي امدادگر T هم به واكنش پادتني سلول كمك مي‌كنند. به گفته‌ي سته، اين سلول‌ها براي واكنش پادتن به جهش ضروري هستند. اما باز هم سيستم ايمني فراتر از موارد فوق است. گروه ديگري از سلول‌ها به‌نام سلول‌هاي حافظه‌ي B وجود دارند كه وظيفه‌ي توليد پادتن را برعهده دارند. انواع مشخصي از سلول‌هاي B به سلول‌هاي حافظه‌ي B تبديل مي‌شوند. اين سلول‌ها دستورالعمل‌هاي توليد نوعي پادتن مشخص را ذخيره مي‌كنند اما فعاليتي ندارند. بلكه در گره‌هاي لنفاوي و طحال مخفي مي‌شوند كه مي‌توانند محل اصلي عفونت ويروسي باشند. اين ويروس‌ها سپس منتظر سيگنال توليد پادتن مي‌مانند.

وقتي ويروس جديدي به بدن حمله مي‌كند، معمولا دو هفته طول مي‌كشد تا سيستم ايمني، پادتن مناسب را براي نابودي ويروس‌ها توليد كند. با وجود سلول‌هاي حافظه‌ي B اين زمان به چند روز كاهش مي‌يابد.

ايمني صرفا يك معني ندارد؛ بلكه چندين نوع ايمني وجود دارد. ايمني مي‌تواند به‌معني واكنش قوي پادتني باشد كه از توليد ويروس در سلول‌ها جلوگيري مي‌كند. از طرفي مي‌تواند سلول قاتل T باشد كه با سرعتي بالا عفونت را قبل از بيماري يا پس از شيوع ويروس متوقف مي‌كند. به گفته‌ي سته:

در بسياري از عفونت‌هاي ويروسي، ويروس كمي تكثير مي‌شود اما سيستم ايمني بلافاصله مسير آن را متوقف مي‌كند. شخص، آلوده و بيمار مي‌شود اما سيستم ايمني او عملكرد خوبي در توقف آلودگي دارد.

ايمني مي‌تواند نتيجه‌ي فعاليت سلول‌هاي حافظه‌ي B هم باشد. به گفته‌ي تيل:

اگر شخصي سلول حافظه‌ي B داشته باشد و براي بار دوم در معرض خطر ابتلا به ويروس قرار بگيرد. پادتن‌ها به سرعت به ويروس واكنش مي‌دهند و درنتيجه آن را با سرعت بيشتري نابود مي‌كنند.

بنابراين احتمال ابتلاي مجدد به ويروس وجود دارد اما ممكن است فاجعه‌بار نباشد. وقتي ويروس به بدن فرد وارد مي‌شود، بدن آن را به خاطر مي‌سپارد.

دانشمندان هنوز داده‌هاي كافي را درباره‌ي واكنش بلندمدت سلول‌هاي T و سلول‌هاي حافظه‌ي B نسبت به ويروس جديد كرونا ندارند اما يافته‌هاي آن‌ها اميدبخش است. كراتي، سته و ديگر همكاران، در ماه ژوئن مقاله‌اي را درباره‌ي واكنش سلول‌هاي T به مبتلايان خفيف كوويد ۱۹ منتشر كردند. اين مقاله‌ در مجله‌ي Cell منتشر شد. به گفته‌ي كراتي:

متوجه شديم در بدن تمام مبتلاياني كه نياز به بستري پيدا نمي‌كنند، سلول CD4 T يا سلول امدادگر T واكنش نشان مي‌دهند؛ و اغلب آن‌ها از سلول CD8 T يا سلول قاتل T برخوردار هستند؛ اما بايد ديد اين سلول‌ها تا چه مدت دوام مي‌آورند؟ نمي‌دانيم در رابطه با حافظه چه اتفاقي رخ مي‌دهد. دانشمندان به زمان بيشتري براي تست خون افراد بهبوديافته نياز دارند. دوام ايمني۷ سؤال بزرگي است كه هنوز راه زيادي براي پاسخ به آن باقي مانده است.

سلول‌هاي حافظه‌ي B چه اندازه دوام دارند؟ هنوز مشخص نيست؛ اما به‌انديشه متخصصين مي‌رسد حافظه‌‌ي سلول‌هاي B طولاني‌مدت باشد. طبق گزارشي، سلول‌هاي B تا هشتاد سال بعد در بدن بازماندگان دنياگيري آنفولانزاي ۱۹۱۸ باقي ماندند.

دانشمندان دلايل خوبي براي خوشبيني دارند. آن‌ها اميدوار هستند پس از ابتلا به كوويد ۱۹ براي اولين‌بار، ايمني طولاني‌مدتي دربرابر اين بيماري شكل بگيرد. به گفته‌ي ليبرت و برتولتي «واكنش سلول‌هاي T به كرونا ويروس‌ها طولاني مدت است.»

طبق يافته‌هاي ليبرت و برتولتي، افرادي كه ۱۷ سال پيش از بيماري سارس بهبود پيدا كردند، هنوز سلول‌هاي T را در بدن خود دارند. از ديد آن‌ها، كاهش سطح آنتي‌بيوتيك لاخبار تخصصيا نگران‌كننده نيست. نكته‌ي مهم، سطح سلول‌هاي T و سلول‌هاي حافظه‌ي B است. همچنين سلول‌هاي T كه براي مبارزه با ديگر انواع كرونا ويروس توليد شده‌اند مي‌توانند در مبارزه با كوويد ۱۹ هم مفيد باشند. به گفته‌ي مؤلفان:

به‌انديشه متخصصين مي‌رسد ايمني عليه ويروس كروناي جديد، در اغلب افراد وجود دارد؛ اما مشخص نيست سلول‌هاي T براي محافظت در برابر كوويد ۱۹ كافي هستند يا خير.

براي مثال طبق فرضيه‌اي، كوويد ۱۹ در آسياي شرقي زياد كشنده نيست؛ زيرا مردم اين منطقه در گذشته انواع كرونا ويروس‌ها را تجربه كرده‌‌اند و سيستم ايمني آن‌ها آمادگي لازم را دارد. دانشمندان تاكنون از آزمايش‌هاي پرخطر واكسن روي انسان خودداري كرده‌اند. آن‌ها نمي‌توانند براي مطالعه ايمني، افراد را دوباره به ويروس آلوده كنند اما مي‌توانند روي ميمون‌ها اين آزمايش را انجام دهند. طبق يافته‌‌ها ميمون‌هاي مكاك براي بار دوم به كوويد ۱۹ مبتلا نمي‌شوند.

باتوجه‌به نكات فوق، پرسش بزرگي مطرح مي‌شود: تركيب صحيح پادتن‌ها (عدد و نوع)، سلول‌هاي T، سلول‌هاي B پايدار نسبت به ويروس كروناي جديد چيست؟ براي مثال ممكن است شخصي براي مبارزه با ويروس، به تراكم بالاي پادتن در بدن خود نياز نداشته باشد. شايد سلول‌هاي T نقش مهم‌تري را در محافظت از بدن ايفا كنند. دانشمندان، پاسخ به پرسش فوق را در مفهومي به‌نام «همبستگي ايمني» جست‌وجو مي‌كنند. اين معيار هنوز براي ويروس كروناي جديد مشخص نيست. به گفته‌ي تيل: «بايد به پرسش مهمي پاسخ داد: حداقل سطح پادتن همبسته با ايمني محافظتي در بدن افراد وجود دارد؟» اما ايمني صحيح در برابر كوويد ۱۹ صرفا به پادتن نياز ندارد. به گفته‌ي كراتي:

افرادي هستند كه قادر به توليد پادتن نيستند. براي مثال برخي افراد مبتلا به كوويد ۱۹ در ايتاليا بدون داشتن پادتن، بهبود يافته‌اند. اين بيمارها به ذات‌الريه مبتلا شدند. واكنش ايمني آن‌ها ارزيابي نشد اما بهبودي آن‌ها به اين معني است كه در غياب پادتن، سلول‌هاي T وظيفه‌ي محافظت را برعهده گرفته‌اند.

متأسفانه هنوز هم نمي‌توان، چشم انداز ۶ماهه‌اي را از ايمني كوويد ۱۹ ارائه داد. به گفته‌ي كراتي: «ما دقيقا نمي‌دانيم چه ميزان از هر سلول يا پادتن براي محافظت از بدن لازم است؛ اما در تلاشيم تا از جمع‌آوري داده‌ها به انديشه متخصصينات جامعي برسيم.»

پژوهشگرها همچنين در تلاش‌اند تا به اين پرسش پاسخ دهند: چگونه واكنش ايمني نامناسب مي‌تواند منجر به علائم شديد و نياز به ونتيلاتور شود، اما شخص ديگري آسان‌تر بهبود پيدا كند. اخيرا دانشمندان تا حدودي به اين تفاوت پي برده‌اند. به گفته‌ي نوالا مير، پزشك و پژوهشگر دانشگاه پنسيلوانيا:

هيچ همبستگي بي‌نقصي بين نوع ايمني و بيماري شديد وجود ندارد؛ اما برخي سرنخ‌ها به دست آمدند. سلول‌هاي T در افرادي كه بدترين نتايج را داشتند و اغلب اوقات زير دستگاه‌هاي تنفسي بيمارستان‌ها بودند، واكنش نامنظمي دارند. به اين ترتيب اشكالات ريوي و علائم شديدتري پيدا كردند. از طرفي فعاليت شديد ايمني مي‌تواند منجر به آسيب به اعضاي بدن شود.

پزشكان اميدوار هستند با درك بهتر واكنش ايمني به ويروس جديد كرونا بتوانند از واكنش‌هاي شديد ايمني جلوگيري كنند.

اين روزها اغلب افراد با اين پرسش روبه‌رو مي‌شوند: تست مثبت پادتن كوويد ۱۹ به‌معني ايمني است؟ متأسفانه چنين تست‌هايي نمي‌توانند چگونگي ايمني افراد در برابر كوويد ۱۹ يا مدت زمان آن‌ها را تضمين كنند. به گفته‌ي تيل:

نكته‌ي حائز اهميت اين است كه كل تست‌هاي موجود در بازار، قادر به كشف پادتن هستند اما نمي‌توانند پادتن‌هاي تركيبي را از پادتن‌هاي خنثي‌كننده تشخيص دهند.

داروسازي در حال انجام تست پادتن كوويد ۱۹ در استراسبورگ فرانسه

بنابراين از تست‌هاي پادتن تنها مي‌توانن نتيجه گرفت شخص قبلا ناقل ويروس بوده است. علاوه بر اين، چنين‌ تست‌هايي دقت بالايي ندارند و دقت آن‌ها براساس شيوع ويروس تغيير مي‌كند. اين تست‌ها نمي‌توانند اطلاعاتي را درباره‌ي خطر ابتلاي مجدد يا ميزان ايمني ارائه دهند. به گفته‌ي تيل:

شايد فكر كنيد تست مثبت پادتن به‌معني ايمني است؛ اما قطعا نمي‌توان چنين نتيجه‌اي گرفت. به‌انديشه متخصصين من تست پادتن محدوديت بالايي دارد. درنتيجه با تست مثبت پادتن نبايد دست از ماسك زدن يا ديگر روش‌ها و تجهيزات فاصله‌گذاري و ايمني برداريد. اگر مي‌خواهيد كار مثبتي انجام دهيد مي‌توانيد پلاسماي خون اهدا كنيد. پادتن‌هاي موجود در پلاسما مي‌توانند به بهبود بيماران مبتلا به كوويد ۱۹ كمك كنند.

اگر به پيچيدگي سيستم ايمني و بخش‌هاي مختلف آن فكر كنيد، با چالشي كه پژوهشگرها براي توليد واكسن با آن روبه‌رو هستند آشنا مي‌شويد. واكسن، دارويي است كه روش مقابله با تهديدي مثل ويروس را به سيستم ايمني يادگيري مي‌دهد و مي‌تواند از شدت بيماري بكاهد يا به‌طور كلي از آن جلوگيري كند. به همين دليل واكسن‌ها ابزارهايي نجات‌بخش و قدرتمند هستند؛ اما توسعه‌ و ساخت آن‌ها فرآيندي هزينه بر، زمان‌بر و پركار است. بسياري از تلاش‌هاي توليد واكسن به شكست مي‌انجامند.

با اينكه هيچ تضميني براي توليد واكسن موفق كوويد ۱۹ وجود ندارد، برخي دانشمندان نسبت به توليد آن در زماني بي‌سابقه اميدوار هستند. ازآنجاكه بسياري از افراد بدون نياز به بستري يا دارو از كوويد ۱۹ جان سالم به در برده‌اند، پس مي‌توان نتيجه گرفت سيستم ايمني توانايي دفاع از خود را دارد؛ اما دانشمندان بايد محاسبه كنند سيستم ايمني دقيقا چگونه بايد آماده‌ي كنترل و مهار تهديدهاي واقعي شود.

درحال‌حاضر، دانشمندان سراسر جهان به شكل بي‌سابقه‌اي براي توليد واكسن كوويد ۱۹ با سرعتي بالا تلاش مي‌كنند. بيش از ۱۵۰ واكسن كانديدا در دست توسعه هستند و تعداد زيادي از آزمايش‌هاي انساني پس از گذشت چند ماه از شيوع ويروس در حال انجام هستند. گروه‌هاي پژوهشي، نتايج اميدبخشي را منتشر كرده‌اند و در حال آماده‌سازي تست‌ها در مقياس بزرگ هستند. توليدكنندگان هم در حال ساخت كارخانه‌هايي براي توليد ميلياردها دز واكسن هستند و دولت‌ها ميلياردها دلار روي پروژه‌هاي توليد واكسن سرمايه‌گذاري كرده‌اند.

در هفته‌اي كه گذشت، تيم‌هاي پژوهشي در چين و بريتانيا مقاله‌هايي را درباره‌ي نتايج تست‌هاي اوليه‌ي واكسن كوويد ۱۹ در مجله‌ي Lancet منتشر كردند. هر دو كشور از نسخه‌‌ي آدنوويروس (يكي از نسخه‌هاي ويروس كروناي جديد) استفاده كردند كه براي جلوگيري از بيماري توليد شده بودند. ناقل آدنوويروس از بخشي از ويروس جديد كرونا براي القاي واكنش ايمني استفاده مي‌كند.

هر دو گروه پژوهشگران دريافتند در صورت استفاده از آدنوويروس براي واكسن‌هاي كوويد ۱۹، عملكرد بهتري خواهند داشت. يكي از نتايج تست واكسن روي گروه داوطلب، توليد پادتن و سلول‌هاي T بود. نائور بار زيو، استاديار سلامت بين‌الملل و پژوهشگر واكسن در دانشكده‌ي سلامت عمومي جانز هاپكينز مي‌گويد: «به‌شدت نسبت به توسعه‌ي واكسن مؤثر كرونا خوش‌بين هستيم.»

همان‌طور كه دنياگيري كرونا پيچيده است توليد واكسن آن هم از اين قاعده مستثني نيست. به گفته‌ي بار زيو: «پرسش‌هاي زيادي بي‌پاسخ مانده‌اند و بايد وارد مرحله‌ي سوم آزمايش‌ها در مقياس انبوه شويم.»

از طرفي طيف گسترده‌‌ي واكنش‌هاي ايمني به ويروس جديد كرونا به اين معني است كه احتمالا واكنش‌هاي متنوعي هم به واكسن وجود خواهد داشت. ممكن است واكسن روي برخي افراد تأثير قوي و روي برخي ديگر اثري ضعيف داشته باشند. علاوه بر اين، واكنش ايمني در افراد مسن‌تر با واكنش ايمني كودكان متفاوت است به همين دليل توليد واكسن مناسب تمام گروه‌هاي سني، كار دشواري است.

پروفسور فرانكويس ونتر در حال دريافت واكسن آزمايشي كوويد ۱۹ در واحد پژوهشي پاتوژن‌ها مسري (RMPRU) در بيمارستان كريس هاني باراگوانات در سووتو، آفريقاي جنوبي

به گفته‌ي بنجامين نيومان، ويروس‌شناس دانشگاه A&M تگزاس:

برخي افراد از قابليت ژنتيكي براي تشخيص پاتوژن محروم‌اند. به همين دليل واكنش مختلفي به بيماري‌ها نشان مي‌دهند. درنتيجه، بايد واكسن‌هاي مختلفي را براي افراد مختلف توليد كنيم.

درحال‌حاضر، اغلب واكسن‌ها صرفا يكي از پروتئين‌هاي ويروس را هدف قرار مي‌دهند كه پروتئين پپلومر يا پوشش بيروني پروتئين است. ويروس از اين پروتئين براي نفوذ به سلول‌هاي انسان استفاده مي‌كند. براي ايمني در برابر كوويد ۱۹ به دزهاي متعددي از اين واكسن‌ها نياز است و واكسن‌ها بايد بخش‌هاي مختلف ويروس را هدف قرار دهند. نتايج واكسيناسيون از ايمني ضدعفوني براي نابودي كامل عفونت تا محافظت در برابر عوارض شديد ويروس متغير هستند.

ايمني مؤثر واكسن تنها در آزمايش‌هاي كنترل‌شده و تصادفي ثابت خواهد شد. بايد هزاران نفر دزهاي واكسن را دريافت كنند و با افرادي كه واكسن نزده‌اند مقايسه شوند. اين فرايند پرهزينه و زمانبر است اما براي توليد انبوه واكسن ضروري است.كراتي باتوجه‌به يافته‌هاي خود درباره‌ي واكنش ايمني به ويروس، نسبت به واكسن خوشبين است. سوابق ايمني نشان مي‌دهند روش‌هاي توليد واكسن در گذشته نتيجه‌بخش بوده‌اند. كراتي مي‌گويد:

طبق داده‌ها، بدن افراد قادر به تشخيص ويروس و واكنش معقول ايمني است. اين نوع ايمني، هدف مدانديشه متخصصين براي توليد واكسن است.

تنها تزريق واكسن براي پايان دادن به دنياگيري كرونا كافي نيست. واكسن قطعا ابزاري مؤثر است اما پايان دادن به دنياگيري به روش توليد واكسن و رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي هم وابسته است. بنابراين نياز به سطح بالايي از ايمني جمعي است به‌طوري‌كه تعداد مبتلايان جديد به شكل چشم‌گيري كاهش يابند و ويروس قادر به انتقال نباشد. اين سطح از ايمني براي افرادي كه نمي‌توانند واكسينه شوند اما در برابر بيماري آسيب‌پذير هستند، ضروري است. پس از رسيدن به ايمني جمعي باز هم احتمال شيوع در مقياس كوچك وجود خواهد داشت اما دنياگيري كاهش مي‌يابد و در نهايت زندگي به حالت عادي بازمي‌گردد.

براساس ميزان گسترش ويروس، آستانه‌ي ايمني جمعي از ۶۰ درصد تا ۹۰ درصد جمعيت متغير است. طبق برخي مدل‌هاي كوويد ۱۹، ايمني جمعي مي‌تواند ۲۰ درصد باشد. البته اين نتيجه تنها نتيجه‌ي قطعي نيست؛ همه‌گيري‌ها مي‌توانند به خودي خود و قبل از رسيدن به ايمني جمعي فروكش كنند يا اينكه دنياگيري بي‌سابقه و مهارنشده‌اي مي‌تواند از اين معيار عبور كند.

سناريوي جايگزين، واكسيناسيون انبوه است؛ اما حتي اين مسير هم ساده نيست. به گفته‌ي بروس واي لي، استاد مديريت و سياست‌گذاري سلامت در دانشكده‌ي سلامت عمومي CUNY: «واكسن صرفا ابزار قدرتمندي نيست. بلكه تأثير آن براساس شرايط تغيير خواهد كرد.»

لي با استفاده از مدل‌هاي كامپيوتري، متوجه مقياس متغير بين اثربخشي واكسن و تعداد افرادي كه به ايمني جمعي رسيده‌اند، شد. اثربخشي در اين نمونه به‌معني سهم افرادي است كه واكسن دريافت كرده‌اند و دربرابر ويروس ايمن شده‌اند. يافته‌هاي لي در مجله‌ي American journal of Preventive Medicine منتشر شدند.

طبق نتايج، در صورتي كه بتوان به نرخ واكسيناسيون ۱۰۰ درصد رسيد، واكسن حداقل بايد داراي اثربخشي ۶۰ درصدي باشد. در صورتي كه نرخ واكسيناسيون به ۷۵ درصد برسد، اثربخشي واكسن بايد حداقل ۷۰ درصد باشد. به گفته‌ي لي:

مردم نبايد واكسن را مساوي با درمان بدانند. هرچقدر تعداد بيشتري از افراد واكسينه شوند، ويروس، كمتر فرصت شيوع پيدا مي‌كند.

بااين‌حال، نتايج فوق براساس استراتژي واكسيناسيون انبوه پيش‌بيني شده‌اند. معيارهاي ديگر مثل فاصله‌گذاري اجتماعي، استفاده از ماسك، رعايت بهداشت، تست، رديابي بيمارها و قرنطينه هم نقش مهمي در توقف ويروس ايفا مي‌كنند. با اينكه اين معيارها آستانه‌ي ايمني جمعي را تغيير نمي‌دهند، مي‌توانند تعداد افراد مبتلا به كوويد ۱۹ را كاهش دهند. با كاهش تعداد افراد مبتلا، آسان‌تر مي‌توان افراد مشكوك را شناسايي و برنامه‌ي واكسيناسيون را اجرا كرد. درحال‌حاضر تنها با رعايت معيارهاي كنترلي دنياگيري مي‌توان تعداد مبتلايان را كاهش داد اما پس از واكسيناسيون هم بايد اين معيارها را رعايت كرد.حتي مي‌توان بدون واكسن و با وجود موارد جديد ابتلا به ايمني جمعي رسيد. به گفته‌ي مايكل مينا، همه‌گيرشناس هاروارد:

وجود موارد جديد ابتلا امري طبيعي است اما به‌معني غيرممكن بودن ايمني جمعي نيست. ابتلاي مجدد مي‌تواند خفيف‌تر باشد و به بهبود ايمني كمك كند.

متغير مهم ديگر، دوام ايمني واكسن است. حتي اگر واكسن، اثربخشي دائمي نداشته باشد، در صورتي كه ايمني واكسن تنها چند ماه دوام بياورد، افراد بيشتري نياز به تمديد واكسن دارند. در غير اين صورت حتي جهان ايمن‌شده با واكسن هم در معرض خطر ابتلاي مجدد قرار خواهد گرفت.

وضعيت فعلي دنياگيري به‌ويژه در ايالات ‌متحده كه تعداد مبتلايان جديد آن روبه افزايش هستند، شرايط را پيچيده مي‌كند. به گفته‌ي ماريا لنا بوتازي، يكي از مديران بخش توسعه‌ي واكسن مركز بيمارستان كودكان تگزاس و يكي از مؤلفان پژوهش واكسيناسيون:

درحال‌حاضر، مبتلايان زيادي وجود دارند كه ايمن نيستند. براي رسيدن به ايمني جمعي بايد افراد در برابر بيماري ايمن شده باشند.

باتوجه‌به موارد جديد مبتلا به‌خصوص در ايالات متحده، افراد بيشتري به واكسيناسيون نياز پيدا مي‌كنند و واكسن هم بايد اثربخشي بيشتري داشته باشد. واكسن بايد روي تمام افراد ناقل ويروس تأثير مثبتي داشته باشد و تعداد مبتلايان را به كمتر از يك ميليون نفر در روز محدود كند. به گفته‌ي بوتازي:«اگر منحني ابتلا به كوويد ۱۹، مسطح شود مي‌توانيم براي رسيدن به واكسن مؤثر تلاش كنيم و به ايمني ۸۰ تا ۹۰ درصدي برسيم.»

بنابراين چشم‌انداز واكسن حتي با سرعت بي‌سابقه را نمي‌توان دليلي براي توقف ابتلا در انديشه متخصصين گرفت. توليد واكسني كه بتواند ميلياردها نفر را ايمن كند مي‌تواند چندين سال طول بكشد و ويروس همچنان آسيب خواهد زد. شايد نتوان واكنش ايمني بدن را كنترل كرد؛ اما مي‌توان با كاهش گسترش كوويد ۱۹ به سطحي از ايمني جمعي رسيد. خط مقدم دفاع در برابر ويروس، سلول‌هاي داخل بدن هستند؛ اما توقف شيوع ويروس به تلاش‌هاي جهاني وابسته است.