گروهي از دانشمندان يك واكسن تاييدنشده‌ي كوويد ۱۹ را روي خود آزمايش مي‌كنند
يك واكسن تاييدنشده‌ي كوويد ۱۹ به‌وسيله‌ي گروهي كه تعاوني توسعه‌ي سريع واكسن (RADVAC) ناميده مي‌شوند، توزيع شده است و كسي نمي‌داند كه آيا اين واكسن واقعا اثر دارد. اين تعاوني از بيش از ۲۰ دانشمند، متخصص كارشناس فناوري و مشتاقان علم تشكيل شده است كه برخي از آن‌ها وابسته‌به دانشگاه هاروارد و موسسه‌ي فناوري ماساچوست هستند. اين افراد قبل از طراحي واكسن خود يا اسپري كردن آن درون بيني، به‌دنبال دريافت مجوز سازمان غذا و داروي آمريكا نبوده‌اند.
براساس گزارش مجله‌ي MIT Technology Review، اين گروه قبل از آغاز پروژه و داوطلب شدن در كارآزمايي باليني غيررسمي خود به‌عنوان افراد شركت‌كننده در آزمايش به‌دنبال دريافت تاييد از هيچ هيئت اخلاقي نبودند. آن‌ها همچنين مواد واكسن‌ها را براي ده‌ها نفر از اعضاي گروه‌هاي اجتماعي خود توزيع كرده‌اند.
سازمان غذا و دارو به پرسش‌هاي مطرح شده ازسوي مجله‌ي MIT Technology Review در اين رابطه كه آيا اين ابتكار را مي‌توان قانوني در انديشه متخصصين گرفت، پاسخ نداده است. اگرچه، پرستون استيپ، متخصص ژنتيك كه RADVAC را تاسيس كرده است و به‌عنوان دانشمند ارشد آن خدمت مي‌كند، گفت كه سازمان غذا و دارو قدرتي روي اين پروژه ندارد زيرا خود شركت‌كنندگان واكسن را مخلوط كرده و به كار مي‌برند بدون اينكه اين تعاوني در ازاي آن هيچ پولي دريافت كند. بايد ديد آيا سازمان غذا و دارو در جهت كنترل اين پروژه گامي خواهد برداشت يا نه، خصوصا كه افراد بيشتري از آن خبردار شده و واكسن آزمايشي را دريافت مي‌كنند. استيپ گفت: «ما پيشنهاد نمي‌كنيم كه مردمي كه درحال پوشيدن ماسك هستند، رفتار خود را تغيير دهند اما اين واكسن به‌طور بالقوه چندين لايه محافظت فراهم مي‌آورد.» با‌اين‌حال، RADVAC هنور شواهدي ندارد كه نشان دهد اين واكسن پاسخ ايمني محافظت‌كننده‌اي را بوجود آورد.
پژوهشگران پروژه‌ي مذكور مطالعاتي را براي يافتن پاسخ آن سوال آغاز كرده‌اند كه برخي از آن‌ها در آزمايشگاه ژنتيك جورج چارچ در هاروارد درحال انجام است. چارچ قبلا دو دوز از اين واكسن را دريافت كرده است. چارچ گفت: «من فكر مي‌كنم با درانديشه متخصصين گرفتن روش‌هاي زياد ابتلا به اين عفونت و پيامدهاي بسيار متغير آن، ما درمعرض خطر بيشتري ازسوي كوويد ۱۹ قرار داريم (نسبت‌به واكسن آزمايشي).»
چارچ افزود درحالي‌كه او معتقد است واكسن بي‌خطر است (در نبود داده‌هاي تاييدكننده‌ي اين موضوع)، او فكر مي‌كند كه خطر بزرگ‌تر آن است كه واكسن بي‌اثر باشد (چارچ همچنين عضو گروهي پژوهشي در دانشگاه هاروارد است كه هدف آن وارد كردن ژن‌هاي ماموت منقرض‌شده به DNA فيل‌هاي آسيايي است).
اما صرف‌انديشه متخصصين از اينكه واكسن دربرابر ويروس كرونا محافظتي فراهم كند يا نه، واكسن‌ها هميشه با خطر بروز اثرات جانبي همراه هستند. پيش‌از‌اين، لايو ساينس گزارش كرده بود كه بيش از ۳۰ واكسن كانديداي كوويد ۱۹ درحال آزمايش در كارآزمايي‌هاي باليني تصويب‌شده براي اينكه تاييد نهايي را بگيرند بايد چندين دور آزمون كارآيي و بي‌خطر بودن را بگذرانند. در كارآزمايي‌هاي اوليه، توسعه‌ي‌دهندگان واكسن به‌دنبال عوارض جانبي حادي هستند كه مدت كوتاهي پس از دريافت واكسن رخ مي‌دهد كه ممكن است شامل تورم، قرمزي و درد در محل دريافت واكسن يا احتمالا تب باشد.
در كارآزمايي‌هاي باليني پيشرفته، آن‌ها به‌دنبال عوارض جانبي هستند كه ممكن است زماني بروز كند كه فرد در دنياي واقعي درمعرض ويروس قرار مي‌گيرد. يكي از عوارض جانبي كه ممكن است هنگام مواجهه‌با ويروس رخ دهد، با عنوان تقويت وابسته‌به آنتي‌بادي (ADE) شناخته مي‌شود. اين پديده‌ي نادر موجب مي‌شود كه پس از واكسيناسيون بدن دربرابر عفونتِ شديد مستعدتر شود و قبلا در آزمايش‌هاي حيواني درمورد واكسن‌هاي كروناي مرتبط با SARS-CoV-2 يعني ويروس عامل كوويد ۱۹ مشاهده شده است.
جورج سيبر، رئيس سابق واكسن‌ها در شركت دارويي وايت گفت: «آزمايش واكسن RADVAC روي خود، بهترين ايده نيست، خصوصا در اين مورد كه ممكن است با آغاز ADE اوضاع بدتر شود. شما واقعا بايد بدانيد چه كاري در اين‌جا انجام مي‌دهيد.»
سيبر افزود با توجه به اجزاي واكسن و مسير استعمال آن كه از راه بيني است، او مطمئن نيست كه واكسن حتي اگر بي‌خطر باشد به‌اندازه‌ي كافي قدرتمند باشد تا دربرابر عفونت محافظت كند.
در ماه ژوئيه، RADVAC مقاله‌ي سفيدي درمورد دستورالعمل واكسن منتشر كرد كه همراه‌با سلب مسئوليتي بود كه مي‌گفت هركسي كه از اين اطلاعات استفاده مي‌كند بايد فرد بزرگسال راضي مستقر در آمريكا باشد كه موافقت كند مسئوليت كامل استفاده از اين اطلاعات، واكسن و مواد مورد نياز براي توليد و استعمال را برعهده مي‌گيرد. علاوه‌بر‌اين، افراد براي دسترسي به اطلاعات سايت، ابتدا بايد تصديق و موافقت كنند كه هرگونه استفاده از آن اطلاعات براي توسعه و استفاده روي خود مشمول قوانين آزمايش روي خود است كه بستگي به محل زندگي فرد دارد.
گروه پژوهشي زير سلب مسئوليت‌ها در مقاله، فرمولاسيون واكسن را توصيف مي‌كنند كه شامل قطعات كوتاهي از پروتئين (پپتيد) است كه در ويروس كرونا يافت مي‌شود. اين پپتيدها به‌خودي‌خود نمي‌توانند موجب كوويد ۱۹ شوند اما ازانديشه متخصصين تئوري بايد سيستم ايمني آن‌ها را تشخيص داده و آنتي‌بادي‌هايي را بسازد كه بتوانند ويروس را مورد هدف قرار داده و آن را غيرفعال كنند.
استيپ در اوايل سال جاري درمورد چنين واكسني با سيبر صحبت كرده بود و سيبر به او گفته بود كه پپتيدهاي كوتاه همواره پاسخ ايمني قوي را ايجاد نمي‌كنند. براساس مقاله‌ي سفيد، واكسن RADVAC علاوه‌بر پپتيدها حاوي كيتوسان است. كيتوسان ماده‌اي است كه در پوسته‌هاي سخت‌پوستاني مانند ميگو يافت مي‌شود. كيتوسان براي پوشاندن پپتيدها و سهولت تحويل آن‌ها به بافت مخاطي بيني به كار رفته است.
توسعه دهندگان RADVAC در تلاشي براي آغاز يك پاسخ ايمني قوي و موضعي در بيني يعني جايي كه عفونت كوويد ۱۹ اغلب در آن‌جا رخ مي‌دهد، تصميم گرفتند تا واكسن خود را به‌جاي تزريق، به صورت اسپري بيني تحويل دهند. بافت‌هاي مخاطي مانند بافت مخاطي بيني داراي گروه سلول‌هاي ايمني مخصوص به خود است كه مي‌تواند از اين بافت نسبتا قابل نفوذ دربرابر ضايعات و پاتوژن‌ها محافظت كند. در حالت ايده‌آل، يك واكسن موثر كوويد ۱۹ هم موجب آغاز اين پاسخ ايمني موضعي و هم پاسخ ايمني سيستميك در كل بدن مي‌شود.
برخي متخصص كارشناسان ديگر نيز همين انديشه متخصصينات RADVAC را دارند و فكر مي‌كنند واكسن‌هاي كوويد ۱۹ كه از راه بيني دريافت شوند، نسبت‌به واكسن‌هاي تزريقي اثر محافظتي بيشتري خواهد داشت. اگرچه سيبر گفته است كه او از هر گونه واكسن موجودي كه براساس پپتيدها ساخته شده و از طريق بيني تحويل داده شود، خبر ندارد. براي تاييد اين موضوع كه آيا چنين واكسن‌هايي واقعا مي‌توانند موجب آغاز پاسخ ايمني قوي شوند، لازم است مطالعاتي انجام شود.
درحالي‌كه تئوري پشت‌صحنه‌ي اين رويكرد ممكن است درست باشد، كارآيي واكسن‌هاي انفرادي را تنها مي‌توان با تجزيه‌و‌تحليل دقيق پاسخ ايمني بدن نشان داد. RADVAC چنين مطالعاتي را تكميل نكرده است. پژوهشگران بدون ارائه‌ي هيچ مدركي مبني‌بر اينكه واكسن آن‌ها دربرابر كوويد ۱۹ محافظت فراهم مي‌كند يا اينكه بي‌خطر است، مواد واكسن را براي اعضاي گروه‌هاي اجتماعي خود توزيع كرده‌اند. استيپ گفته است: «ما مواد را به ۷۰ نفر تحويل داده‌ايم. آن‌ها خودشان بايد آن‌ها را مخلوط كنند، اما ما گزارش كاملي از تعداد افرادي كه آن را مصرف كرده‌اند، نداشته‌ايم.»
هم انديشي ها