چرا مي‌توان درمورد واكسن كرونا خوش‌بين بود؟

همان‌طور كه پاييز با سرعت نزديك مي‌شود، براي بسياري از مردم اين سؤال به وجود آمده است كه آيا رقابت براي ساخت واكسن تا ژانويه ۲۰۲۱ ثمر خواهد داد. ويليام پتري، پزشك دانشمند و متخصص بيماري‌هاي عفوني در دانشگاه ويرجينيا درمورد واكسن كرونا خوش‌بين بوده و در اين رابطه، دلايلي را عنوان مي‌كند كه در ادامه آمده است.

۱. سيستم ايمني بدن انسان كوويد ۱۹ را درمان مي‌كند

تقريبا در ۹۹ درصد از تمام موارد كوويد ۱۹، بيمار از عفونت بهبوديافته و ويروس از بدن او پاك مي‌شود. برخي از كساني كه دچار كوويد ۱۹ شده‌اند، ممكن است سطوح پاييني از ويروس را تا سه ماه پس از عفونت در بدن داشته باشند. اما در بيشتر موارد، اين افراد ۱۰ روز پس از ابتلا به بيماري ديگر نمي‌توانند ويروس را به ديگران منتقل كنند. بنابراين ساختن واكسني براي ويروس كروناي جديد بايد بسيار ساده‌تر از واكسني براي عفونت‌هايي مانند HIV باشد كه در آن سيستم ايمني قادر نيست به‌طور طبيعي آن را درمان كند. ويروس SARS-CoV-2 مانند ويروس HIV جهش پيدا نمي‌كند و اين امر آن را به هدفي ساده‌تر براي سيستم ايمني يا طراحي واكسني براي كنترل آن تبديل مي‌كند.

۲. آنتي‌بادي‌هايي كه پروتئين اسپايك را مورد هدف قرار مي‌دهند، از بروز عفونت پيشگيري مي‌كنند

واكسن با القاي توليد آنتي‌بادي عليه پروتئين اسپايك كه روي سطح ويروس SARS-CoV-2 قرار دارد، از ابتلا به عفونت پيشگيري خواهد كرد. ويروس براي اتصال و وارد شدن به سلول‌هاي انساني و تكثير به پروتئين اسپايك نياز دارد. پژوهشگران نشان داده‌اند آنتي‌بادي‌هايي مانند آنچه به‌وسيله‌ي سيستم ايمني انسان ساخته مي‌شود، در محيط كشت آزمايشگاهي به پروتئين اسپايك متصل مي‌شوند، آن را خنثي مي‌كنند و مانع از عفوني‌شدن سلول‌ها به‌وسيله‌ي ويروس كرونا مي‌شوند. در كارآزمايي‌هاي باليني نشان داده شده است كه واكسن‌ها موجب افزايش توليد آنتي‌بادي‌هاي ضداسپايك مي‌شوند و در آزمايشگاه، عفونت ويروسي را در سلول‌ها مهار مي‌كنند.

حداقل هفت شركت آنتي‌بادي‌هاي مونوكلونال را توسعه داده‌اند كه پروتئين اسپايك را تشخيص مي‌دهند. اين آنتي‌بادي‌ها درحال وارد شدن به كارآزمايي‌هاي باليني براي آزمايش توانايي آن‌ها در پيشگيري از عفونت در افرادي هستند كه مثلا ازطريق تماس خانگي درمعرض عفونت قرار گرفته‌اند.

آنتي‌بادي‌هاي مونوكلونال ممكن است براي درمان نيز مؤثر باشند. در جريان عفونت، يك دوز از اين آنتي‌بادي‌ها مي‌تواند ويروس را خنثي كند و به سيستم ايمني بدن فرصتي براي توليد آنتي‌بادي‌هاي خود براي مبارزه با پاژتون بدهد.

۳. گليكوپروتئين اسپايك حاوي چندين هدف است

پروتئين اسپايك مكان‌هاي زيادي دارد كه آنتي‌بادي‌ها مي‌توانند به آن متصل شده و ويروس را خنثي كنند. اين خبر خوبي است زيرا وقتي ويروس نقاط آسيب‌پذير زيادي داشته باشد، جهش يافتن براي اجتناب از واكسن دشوار خواهد بود. براي اينكه ويروس بتواند از آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده ضداسپايك رهايي بايد، بايد بخش‌هاي زيادي از اسپايك جهش پيدا كنند. جهش‌هاي زياد در پروتئين اسپايك ساختار آن را تغيير خواهد داد و موجب مي‌شود قادر به اتصال به ACE2 كه كليد عفوني كردن سلول‌هاي انساني است، نشود.

۴. ما مي‌دانيم چگونه واكسن بي‌خطري بسازيم

دومين اشكال احتمالي ناشي‌از برخي واكسن‌ها احتمال بروز واكنش آلرژيكي است كه موجب التهاب ريه مي‌شود. چنين پديده‌اي در افرادي كه در دهه‌ي ۱۹۶۰ واكسن ويروس سين‌سيشيال تنفسي را دريافت كردند، ديده شد. اين اتفاق خطرناك است زيرا التهاب در فضاهاي رهوايي ريه مي‌تواند نفس كشيدن را دشوار كند. اگرچه پژوهشگران اكنون مي‌دانند چگونه واكسن‌ها را طراحي كنند تا اين واكنش آلرژيك رخ ندهد.

وقتي يك آنتي‌بادي Y شكل (سبز) به پروتئين اسپايك (آبي و قهواي) ويروس SARS-CoV-2 متصل مي‌شود، ويروس كرونا ديگر قادر به عفوني كردن سلول‌ها نيست

۵. چندين واكسن مختلف درحال توسعه هستند

دولت آمريكا ازطريق مشاركتي تحت عنوان Operation Warp Speed از توسعه‌ي چندين واكسن مختلف حمايت مي‌كند. هدف از اين مشاركت تحويل ۳۰۰ ميليون دوز از واكسني بي‌خطر و مؤثر تا ژانويه ۲۰۲۱ است.

۶. واكسن‌هايي كه از كارآزمايي‌هاي مرحله اول و دوم عبور مي‌كنند

كارآزمايي‌هاي مرحله‌ي اول و دوم به اين موضوع مي‌پردازند كه آيا واكسن بي‌خطر بوده و موجب ايجاد پاسخ ايمني مي‌شود. تاكنون، نتايج حاصل از كارآزمايي‌هاي سه واكسن مختلف اميدواركننده بوده است و باعث آغاز توليد سطوحي از آنتي‌بادي‌هاي خنثي‌كننده ضداسپايك شده‌اند كه دو تا چهار برابر بالاتر از چيزي است كه در افراد بهبوديافته از كوويد ۱۹ ديده مي‌شود. شركت مادرنا، دانشگاه آكسفورد و شركت چيني كن‌سينو همه بي‌خطر بودن واكسن‌هاي خود را در كارآزمايي‌هاي مرحله‌ي اول و دوم نشان داده‌اند.

۷. كارآزمايي‌هاي باليني مرحله‌ي سوم درحال انجام است

درجريان كارآزمايي مرحله‌ي سوم كه گام نهايي در فرايند توسعه‌ي واكسن است، واكسن براي تعيين تأثير آن در پيشگيري از عفونت SARS-CoV-2 و مطالعه بي‌خطر بودن آن روي ده‌ها هزار فرد مورد آزمايش قرار مي‌گيرد. واكسن‌هاي توليدشده به‌وسيله‌ي مادرنا و مؤسسه ملي سلامت (NIH) و واكسن آكسفورد-آسترازنكا كارآزمايي‌هاي مرحله سوم خود را در ماه جولاي آغاز كرده‌اند. بسياري از واكسن‌هاي ديگر نيز طي چند هفته‌ي آينده وارد اين مرحله خواهند شد.

۸. تسريع در توليد و توزيع واكسن

بسياري از كشورها روي افزايش مقياس توليد واكسن براي تسريع توليد آن در آينده سرمايه‌گذاري كرده‌اند. براي مثال، مشاركت Operation Warp Speed هزينه توليد ميليون‌ها دوز واكسن را حتي پيش از اينكه پژوهشگران بي‌خطر بودن و كارآيي واكسن را نشان دهند، تأمين مي‌كند. مزيت اين استراتژي آن است كه به‌محض اينكه ايمني واكسن در كارآزمايي‌هاي مرحله سوم تأييد شود، ذخيره‌اي از آن از قبل موجود خواهد بود و مي‌تواند بالافاصله توزيع شود.

۹. از هم‌اكنون با توزيع‌كنندگان واكسن قرار داد بسته مي‌شود

برخي كشورها از هم‌اكنون به فكر توزيع گسترده واكسن هستند. براي مثال در آمريكا McKesson Corp كه بزرگ‌ترين توزيع‌كننده در اين كشور است، با مركز كنترل و پيشگيري از بيماري براي توزيع واكسن به مكان‌هاي مختلف (ازجمله كلينيك‌ها و بيمارستان‌ها) قرارداد بسته است.