عفونت HIV در برخي بيماران بدون درمان پزشكي از بين مي‌رود
پژوهشگران گزارش كردند زني كه در سال ۱۹۹۲ به HIV آلوده شده بود، ممكن است اولين فردي باشد كه بدون پيوند مغز استخوان يا حتي دارو درمان شده باشد. در ۶۳ نفر ديگر كه آن‌ها نيز بدون دارو عفونت را كنترل كردند، ظاهرا HIV طوري در بدن منزوي شده بود كه نمي‌توانست تكثير پيدا كند. يافته‌ها نشان مي‌دهند اين افراد ممكن است به درمان عملكردي دست يافته باشند.
پژوهش جديدي كه در مجله‌ي Nature منتشر شده است، مكانيسم جديدي را شرح مي‌دهد كه بدن ازطريق آن ممكن است HIV را سركوب كند و اكنون به‌خاطر پيشرفت در فناوري‌هاي ژنتيكي قابل مشاهده شده باشد. اين مطالعه همچنين اميدواري مي‌دهد كه برخي از افراد آلوده كه سال‌ها تحت درمان‌هاي ضد رتروويروسي قرار داشته‌اند، ممكن است به‌طور مشابهي قادر به سركوب ويروس و توقف مصرف دارو باشند. اين داروها عوارضي را براي بدن به‌همراه دارند.
زن مذكور كه لورين ويلنبرگ نام دارد و ۶۶ ساله و اهل كاليفرنيا است، به خاطر اينكه بدنش ويروس را براي دهه‌ها پس از تأييد عفونت سركوب كرده ، در ميان پژوهشگران معروف است. بنا به گزارش‌ها، تاكنون، تنها دو نفر يعني تيموتي براون از كاليفرنيا و آدام كاستيلو از لندن براي HIV درمان شده‌اند. هر دو مرد تحت پيوند مغز استخوان براي درمان سرطان قرار گرفتند و اين امر موجب شد سيستم ايمني آن‌ها دربرابر ويروس مقاوم شود.
پيوند مغز استخوان آنقدر خطرناك است كه نمي‌تواند يك گزينه‌ي درماني براي بيشتر افراد دچار عفونت HIV محسوب شود؛ اما اين بهبودي‌ها موجب افزايش اميدواري درمورد امكان درماني كامل شده است. در ماه مه، پژوهشگراني در برزيل گزارش كردند كه تركيبي از درمان‌هاي HIV ممكن است منجر به درمان ديگري شود؛ اما برخي متخصصان گفتند براي تأييد چنين نتيجه‌اي به آزمايش‌هاي بيشتري نياز است.
در بين ويروس‌هاي مختلف، HIV ويروسي حيله‌گر بوده و ريشه‌كني آن دشوار است. اين ويروس خود را وارد ژنوم انسان مي‌كند و ماشين‌آلات سلولي را فريب مي‌دهد تا خود را تكثير كند. ويروس HIV به‌طور طبيعي ترجيح مي‌دهد درون ژن‌ها كمين كند كه بهترين ابزار براي تكثير هستند.
در برخي افراد، سيستم ايمني به مرور زمان سلول‌هايي را كه ويروس در ژنوم آن‌ها جاي گرفته است، جست‌وجو مي‌كند و از بين مي‌برد. دكتر ژو يو، نويسنده‌ي ارشد مطالعه گفت ممكن است ژن‌هاي ويروسي در مناطقي از ژنوم محصور شوند كه در آنجا تكثيري رخ نمي‌دهد.
شركت‌كنندگان مطالعه اصطلاحا «كنترل‌كنندگان ممتاز» بودند كه يك درصد از افراد مبتلا به HIV هستند كه بدون داروهاي ضد رتروويروسي قادر هستند ويروس را كنترل كنند. پژوهشگران گمان مي‌كنند كه ممكن است برخي افراد كه سال‌ها تحت درمان‌هاي ضد رتروويروسي قرار مي‌گيرند، نيز به همان نتيجه برسند خصوصا اگر درمان بتواند سيستم ايمني آن‌ها را تقويت كند. دكتر استيو ديكس، متخصص ايدز از دانشگاه كاليفرنيا و يكي از نويسندگان مطالعه‌ي جديد گفت: «اين گروه منحصر‌به‌فرد براي من به‌نوعي اثبات مفهومي است كه نشان مي‌دهد ممكن است با پاسخ سيستم اميني ميزبان به درمان باليني كاملي برسيم.»
كنترلكنندههاي ممتاز براي يافتن سرنخ‌هايي درمورد چگونگي كنترل HIV به‌طور جامع مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. خانم ويلنبرگ بيش از ۱۵ سال است كه در چنين مطالعاتي ثبت‌نام كرده است. به استثناي يك آزمايش كه مربوط به سال‌ها پيش است و نشان‌دهنده‌ي مقادير كمي از ويروس بود، پژوهشگران هرگز نتوانستند HIV را در بافت‌هاي او شناسايي كنند.
دكتر يو و همكارانش در مطالعه‌ي جديد، ۱/۵ ميليارد سلول خوني خانم ويلنبرگ را تجزيه‌‌و‌تحليل كردند و حتي با استفاده از تكنيك‌هاي پيشرفته‌ي جديدي كه ميتوانند مكان ويروس را در ژنوم مشخص كنند، هيچ اثري از ويروس پيدا نكردند. ميليون‌ها سلول از دستگاه گوارش او نيز نشانه‌اي از ويروس را نشان ندادند.
ميكروگراف الكتروني روبشي رنگي از سلول T انسان (آبي و سبز) كه به HIV آلوده شده است (زرد)
برخي پژوهشگران درمورد نتايج پژوهش جديد محتاط هستند. دكتر يونا اودوهرتي، ويروس‌شناس دانشگاه پنسيلوانيا گفت: «اين نتايج مطمئنا دلگرم‌كننده اما حدسي است. قبلا از اينكه بتوانم بگويم او درمان شده است، بايد اطلاعات بيشتري به دست آورم.»
يازده فرد ديگر مطالعه كه پژوهشگران آن‌ها را «كنترلكنندههاي استثنايي» مي‌نامند، ويروس را تنها در بخش بسيار متراكم و دورافتاده‌اي از ژنوم خود دارند كه ماشين‌آلات سلولي قادر به تكثير آن نيست. برخي از افرادي كه ويروس را بدون دارو سركوب مي‌كنند، داراي آنتي‌بادي‌هاي قابل‌تشخيص يا سلول‌هاي ايمني كه سريعا دربرابر HIV واكنش دهند، نيستند. اما سيستم ايمني آن‌ها حافظه‌ي قدرتمندي از ويروس را با خود به‌همراه دارد. سلول‌هاي T قدرتمند كه يكي از اجزاي سيستم ايمني هستند، سلول‌هايي را كه ژن‌هاي ويروسي در بخش‌هاي قابل دسترس‌تر ژنوم آن‌ها لانه كرده است، حذف مي‌كنند. سلول‌هاي عفوني كه باقي مي‌مانند ويروس را تنها در بخش‌هاي دورافتاده‌ي ژنوم خود دارند كه ويروس در آنجا قادر به تكثير نيست. دكتر بروس واكر ،پژوهشگر مؤسسه‌ي راگون كه به مدت ۳۰ سال به مطالعه‌ي كنترلكنندههاي ممتاز مشغول بوده است، گفت: «اين واقعا تنها تفسير براي يافته‌هاي ما است.»
حدود ۱۰ درصد از افرادي كه درمان‌هاي ضد رتروويروسي را دريافت مي‌كنند، خصوصا كساني كه اين كار را خيلي زود پس از عفوني‌شدن آغاز مي‌كنند، حتي پس از توقف مصرف دارو، به‌طور موفقيت‌آميزي ويروس را سركوب مي‌كنند. شايد اتفاق مشابهي در اين افراد رخ دهد.
مطالعات انجام‌شده درزمينه‌ي درمان كامل HIV مبتني‌بر حذف تمامي ويروس‌هايي است كه در ژنوم پنهان شده‌اند. مطالعه‌ي جديد، راه‌حل دست‌يافتني‌تري را ارائه مي‌دهد: اگر ويروس فقط در بخش‌هايي از ژنوم بماند كه در آن نتواند تكثير شود، بيمار ممكن است به درماني عملكردي دست يابد. دكتر واكر گفت: «بخشي كه در بيابان‌هاي ژني وجود دارند، اهميت ندارد. براين‌اساس، وقتي ما اين مطالعات را انجام مي‌دهيم، لازم نيست فقط به كميت مخزن نگاه كنيم، بلكه بايد كيفيت آن را مورد توجه قرار دهيم.»
از زماني‌كه پژوهشگران مطالعه را تكميل كرده‌اند، چند مورد ديگر نيز پيدا كرده‌اند كه مي‌تواند به‌عنوان درمان كامل درانديشه متخصصين گرفته شود. آن‌ها درحال تماس گرفتن با افرادي هستند كه ۲۰ سال يا بيشتر است كه داروهاي ضد رتروويروسي را مصرف كنند و كساني كه ممكن است موفق شده باشند ويروس را به بيابان‌هاي ژنوم خود بفرستند.
داروهاي ضد رتروويروسي خصوصا اگر به‌مدت طولاني مصرف شوند، ميتوانند عوارض جانبي ناگواري مانند بيماري قلبي و آسيب ارگان را به‌همراه داشته باشند. اگر براساس پژوهش‌هاي بيشتر، درماني عملكردي ارائه شود، زندگي بيماران دگرگون خواهد شد.
هم انديشي ها