نگاهي به متخصصدهاي رايانش ابري در پنج حوزه‌ حياتي

پيش از اين، به معرفي رايانش ابري و شركت‌هاي برتر در اين زمينه پرداختيم. 

تجارت و كسب و كار

انسان‌ها براي كسب درآمد و برآورده‌سازي نيازهاي خود، به زمينه‌هاي شغلي مختلفي روي مي‌آورند و در اين مسير از ابزارهاي مختلفي براي بهينه‌سازي و افزايش بهره‌وري در كسب و كار خود سود مي‌برند. بديهي است كه رايانش ابري نيز از اين مسئله مستثني نيست و اغلب اهالي دنياي كسب و كار، پتانسيل‌هاي اين فناوري در زمينه‌ي تجارت را دريافته‌اند. در مطالعه‌اي كه با همكاري نشريه‌ي اكونوميست و شركت آي‌بي‌ام انجام شده، از ميان ۵۷۲ كسب و كار مورد مطالعه، نزديك به سه‌چهارم آن‌ها در حال استفاده از رايانش ابري يا آزمايش اين تكنولوژي هستند. علاوه‌بر اين، احتمال مي‌رود ۹۰ درصد از اين كسب و كارها در سه سال آينده به مشتريان رايانش ابري تبديل شوند.

با وجود استقبال كنوني از رايانش ابري در حوزه‌ي كسب و كار، بايد به‌خاطر داشت كه اغلب اين كسب‌و‌كارها صرفا از رايانش ابري به‌منظور جايگزيني براي رويه‌هاي اداري قديمي خود استفاده مي‌كنند و تنها ۱۶ درصد از آن‌ها از رايانش ابري به منظور ايجاد نوآوري در كسب و كار خود بهره مي‌برند.

دليل استقبال عمده‌ي كسب و كارها از رايانش ابري، مزايايي است كه اين فناوري با خود به‌همراه دارد. يكي از اين مزايا انعطاف‌پذيري رايانش ابري است كه به متخصصان اجازه مي‌دهد در هر زمان به تناسب نياز خود منابعي را خريداري كنند؛ همين مسئله به متخصصان كمك مي‌كند تا از هزينه‌هاي اضافي براي منابعي كه نياز چنداني به آن‌ها ندارند خلاص شوند. يكي از مثال‌هاي قابل توجه در اين زمينه‌، سرويس استريم ويدئوي نتفليكس است؛ اين شركت از سرويس‌هاي ابري آمازون استفاده مي‌كند. نتفليكس در ساعات اوج استفاده‌ي تماشاگران از سرويس خود، منابع ابري بيشتري را مورد استفاده قرار مي‌دهد و در ساعات ديگر از منابع كمتري بهره‌برداري مي‌كند.

علاوه‌بر انعطاف‌پذيري، ارائه‌ي ابزارهاي تحليلي يكي از برتري‌هاي رايانش ابري است. يكي از كسب و كارهايي كه با كمك رايانش ابراي بهره‌وري خود را افزايش داده، وب‌سايت Etsy است كه به خريد و فروش كالاهاي دست‌ساز مي‌پردازد. به‌لطف فناوري ابري، Etsy مي‌تواند داده‌هاي مربوط به خريد و فروش كالاهاي خود را تحليل و پيشنهادات متناسب را به متخصصانش ارائه كند.

رايانش ابري پيچيدگي استفاده از خدمات را نيز كاهش مي‌دهد، از آنجا كه متخصصان تنها با محصول نهايي سر و كار دارند، نيازي به فراگرفتن دانش متخصص چنداني نخواهند داشت. براي مثال سرويس Cloud print از شركت زيراكس، به متخصصان اجازه مي‌دهد بدون نياز به آشنايي با دستگاه‌هاي چاپ و روش‌هاي آماده‌سازي اسناد چاپي، بتوانند اسناد مورد انديشه متخصصينشان را به چاپ برسانند. به كمك سرويس‌هاي ابري، پيچيدگي‌هاي متخصص از ديد متخصص پنهان شده و استفاده از خدمات آسان مي‌شود.

دستيارهاي هوشمندي نظير الكسا و سيري نيز به سرويس‌هاي ابري وابسته‌اند؛ اين دستيارهاي هوشمند مي‌توانند مسئوليت‌هايي نظير ارسال پيام، برقراري تماس و برنامه‌ريزي جلسات را انجام دهند. چنين امكاناتي مي‌توانند باعث افزايش بهره‌وري در محيط‌هاي تجاري شوند. در نهايت بايد گفت، استفاده از انواع مختلف خدمات ابري و تركيب‌ كردن آن‌ها، نه‌تنها كسب و كار را آسان‌ مي‌كند، بلكه همچنين ارائه‌ي مدل‌هاي تجاري جديد را براي اهالي دنياي كسب و كار ممكن مي‌سازد.

پزشكي

در سال‌هاي اخير، رايانش ابري با سرعت قابل توجهي به حوزه‌ي پزشكي نيز وارد شده‌ است. منابع نامحدود ارائه شده توسط رايانش ابري و انعطاف‌پذيري ذاتي اين فناوري، موجب شده تا از اين فناوري براي توسعه و ارائه‌ي خدمات درماني استفاده شود. علاوه‌بر اين، از قدرت پردازش ابري در مطالعات پزشكي در زمينه‌هايي نظير ژنتيك و پزشكي مولكولي نيز استفاده مي‌شود.

از جمله خدماتي كه به كمك رايانش ابري توسعه‌ي بيشتري پيدا كرده است، مي‌توان به درمان از راه دور اشاره كرد. همچنين به‌لطف رايانش ابري، امكان برگزاري كنفرانس‌هاي تصويري و اشتراك گذاري اطلاعات پزشكي بيماران از گذشته نيز ساده‌تر شده‌است. در زمينه‌ي تحقيقات باليني نيز، با كمك رايانش ابري، امكان دريافت و ذخيره‌سازي منظم اطلاعات بيماران فراهم شده و پژوهشگران مي‌توانند با دسترسي به داده‌هايي كه از نقاط مختلف در فضاي ابري ذخيره شده، تحقيقات خود را به انجام برسانند.

ذخيره‌سازي اطلاعات بيماران به‌طور محلي، چه به‌صورت آرشيوهاي فيزيكي قديمي و چه به‌صورت الكترونيكي و در سرورهاي داخلي، نه‌تنها هزينه‌بر است، بلكه پيچيدگي‌هاي خاصي را نيز براي مراكز پزشكي به‌همراه مي‌آورد. به‌همين دليل بيمارستان‌ها و مراكز پزشكي نيز در حال روي آوردن به ذخيره‌سازي ابري اطلاعات بيماران هستند، اين مسئله باعث مي‌شود پزشكان و بيماران بتوانند در هر لحظه و بدون مراجعه به مراكز پزشكي، به اطلاعات مورد نياز خود دسترسي داشته باشند.

آسان‌سازي انجام كارهاي گروهي نيز يكي از مزاياي رايانش ابري در حوزه‌ي پزشكي است. فرض كنيد قرار است در مورد وضعيت يك بيمار تصميمي حياتي گرفته شود؛ در حالت سنتي، انجام هماهنگي براي برگزاري جلسات تيم‌هاي پزشكي و به اشتراك گذاشتن اطلاعات بيمار در ميان اعضاي تيم، كاري وقت‌گير است. به‌لطف رايانش ابري، نه تنها اشتراك گذاري اطلاعات بيماران فوق‌العاده آسان خواهد شد، بلكه نياز به برگزاري جلسات رو در رو نيز از بين خواهد رفت.

با اين وجود، تحقيقات انجام شده توسط مركز ملي اطلاعات بيوتكنولوژي ايالات متحده نشان مي‌دهد، فعالان حوزه‌ي پزشكي هنوز از آشنايي كافي با رايانش ابري برخوردار نيستند و در بسياري موارد، رايانش ابري را با ارائه‌ي خدمات الكترونيك يكسان مي‌دانند. علاوه‌بر اين، به‌واسطه‌ي حساسيت اطلاعات پزشكي بيماران، بخشي از جامعه‌ي پزشكي درباره‌ي امنيت اطلاعات بيماران نگراني‌هايي را مطرح مي‌كنند. با اين وجود، نبايد فراموش كرد كه به‌لطف رايانش ابري، پرونده‌هاي كاغذي قطور، عكس‌هاي راديولوژي و نسخه‌هاي پزشكي كه اغلب با دست نوشته مي‌شوند، به اسناد الكترونيكي تبديل خواهند شد كه مي‌توان در هر زمان و مكان به آن‌ها دسترسي داشت.

در حال حاضر، برخي از دانشمندان در انديشه‌ي ايجاد پلتفرم‌هاي ابري پزشكي در مقياس جهاني هستند كه امكان همكاري پزشكان و مراكز پزشكي از سراسر جهان را فراهم مي‌آورند. در صورت ارائه‌ي چنين پلتفرم‌هايي، بيماران ساكن در مناطق فاقد دسترسي به امكانات پزشكي، مي‌توانند از خدمات پزشكي راه دور استفاده كنند. چنين سيستمي، اشتراك گذاري يافته‌هاي جديد پزشكي و همكاري پزشكان از سراسر جهان را نيز ساده‌تر مي‌كند.

يادگيري

حوزه‌ي يادگيري نيز همچون ديگر حوزه‌ها از مزاياي رايانش ابري بي‌بهره نمانده است. رايانش ابري انتخابي مناسب براي آن‌دسته از موسسات يادگيريي است كه فاقد توان مالي كافي براي تهيه و نگه‌داري زيرساخت‌هاي اطلاعاتي هستند. علاوه‌بر اين، به‌كمك رايانش ابري، دسترسي به خدمات يادگيريي به‌صورت راه‌دور نيز آسان‌تر از گذشته شده‌است.

از جمله مزاياي رايانش ابري در حوزه‌ي يادگيري، مي‌توان به جايگزيني جزوه رايگان‌هاي چاپي با نسخه‌هاي الكترونيكي اشاره كرد. بر كسي پوشيده نيست كه هزينه‌ي كتب درسي بسيار بالا است و در اكثر موارد بخش زيادي از هزينه‌هاي يادگيريي به هزينه‌ي كتب درسي مربوط مي‌شود؛ تا جايي كه در برخي موارد هزينه‌ي كتب درسي مورد نياز دانشجويان از شهريه‌ آن‌ها نيز بيشتر است. در چنين شرايطي، ارائه‌ي محتوي يادگيريي ديجيتال كه به‌مراتب از كتب چاپي ارزان‌تر است، كار را براي دانشجويان ساده‌تر از گذشته كرده‌ است. در حال حاضر، موسسات يادگيري عالي ايالات متحده در حال آزمايش برنامه‌اي براي اشتراك ديجيتال كتب يادگيريي در فضاي ابري هستند؛ هم‌اكنون پنجاه ناشر با قريب به سي‌هزار جزوه رايگان در اين برنامه شركت كرده‌اند.

علاوه بر موارد فوق، رايانش ابري امكان دسترسي به امكانات يادگيريي را براي افراد بيشتري فراهم مي‌كند. هم‌اكنون به‌لطف رايانش ابري، امكان بهره‌مندي از امكانات يادگيريي براي افرادي كه به كلاس‌هاي درس سنتي دسترسي ندارند ساده‌تر شده است.

همچنين، به‌لطف ذخيره‌سازي ابري، نيازي به لوح‌هاي فشرده (CD) و فلش مموري‌ها نيز وجود نخواهد داشت. رايانش ابري امكان اشتراك گذاري برنامه‌هاي درسي، ليست‌هاي نمرات، اسلايد‌هاي پاورپوينت و... را به‌سادگي فراهم مي‌كند. نگه‌داري اسناد و دسترسي به آن‌ها نيز به‌كمك ذخيره‌سازي ابري آسان‌تر خواهد شد؛ ناگفته نماند، از آن‌جا كه براي دسترسي به اسناد و فايل‌ها در فضاي ابري به اطلاعاتي نظير نام متخصصي و رمز عبور نياز داريد، آرشيوهاي ابري به‌مراتب امن‌تر از آرشيو‌هاي سنتي هستند. علاوه‌بر اين، انجام تغييرات در اسناد و برنامه‌هاي يادگيريي و آگاه‌سازي دانش آموزان و ديگر اعضاي گروه‌هاي يادگيريي از برنامه‌ها نيز به‌لطف ذخيره‌سازي ابري بسيار آسان خواهد بود.

در مجموع، مي‌توان از افزايش بهره‌وري زماني، كاهش هزينه‌ها و ساده‌شدن رويه‌هاي يادگيريي به‌عنوان مزاياي اصلي رايانش ابري در حوزه‌ي يادگيري ياد كرد. اين مزايا، به‌ويژه براي كشورهايي كه با چالش‌هاي بودجه‌اي روبه‌رو هستند، بسيار قابل توجه خواهد بود.

امور دفاعي

جالب است بدانيم بسياري از مواردي كه در زندگي روزمره از آن‌ها استفاده مي‌كنيم، در ابتدا با اهدافي خاص نظير استفاده در صنايع فضايي يا دفاعي ايجاد شده‌اند. از پودرهاي نوشيدني ميوه‌اي تَنگ (Tang) و غذاهاي كنسرو شده گرفته تا شبكه‌ي جهاني اينترنت، همه و همه در ابتدا با هدف استفاده در صنايع فضايي و دفاعي اختراع شده‌اند.

به‌واسطه‌ي حساسيت و اهميت امور دفاعي، شكي نيست كه رايانش ابري، با تمام مزاياي خود به اين حوزه‌ي حساس نيز وارد شده‌است. اما اگر در حال فكر كردن به سربازان رباتيك هستيد، شايد آنچه در ادامه‌ي اين مطلب بيان شده برايتان نااميد‌كننده باشد. كاركردهاي فعلي رايانش ابري در امور دفاعي اغلب به خودكارسازي مديريت مالي، ارتباطات و برنامه‌ريزي محدود مي‌شوند. اما با همين كاركردهاي محدود نيز روي آوردن به رايانش ابري موجب كاهش بودجه‌ي مورد نياز ارتش در امور اداري شده است.

طي سال‌هاي گذشته، اغلب ارتش‌هاي مدرن به استفاده از سيستم‌هاي دفاعي شبكه‌اي روي آورده‌اند؛ اما با وجود فشارهاي مالي فزاينده‌اي كه بر برخي از اين ارتش‌ها وارد مي‌شود، رايانش ابري راهي است كه به آن‌ها اجازه مي‌دهد ضمن حفظ شبكه‌هاي دفاعي، هزينه‌هاي خود را نيز كاهش دهند. شبكه‌هاي دفاعي به مراكز فرماندهي و واحدهاي رزمي اجازه مي‌دهند اطلاعات جمع‌آوري شده را به‌صورت آني به اشتراك بگذارند و همين مسئله آمادگي رزمي نيروها را در ميدان نبرد افزايش مي‌دهد.

كاربردهاي نظامي رايانش ابري شامل تحليل داده‌هاي حجيم، يك‌پارچه سازي اطلاعات و پردازش و پخش اطلاعات از طريق كانال‌هاي ارتباطي است. مدل‌سازي‌هاي گسترده، انجام شبيه‌سازي‌ها و همچنين ايجاد سيستم‌هاي كمكي جهت تصميم گيري‌هاي دفاعي از ديگر كاركردهاي رايانش ابري در حوزه‌ي دفاع است.

در عين حال، يكي از نگراني‌هاي موجود در ارتباط با به‌كارگيري رايانش ابري در حوزه‌ي دفاعي، احتمال حملات سايبري است. قطعا راه‌هايي براي مبارزه و پيشگيري از چنين حملاتي وجود خواهد داشت، اما نمي‌توان اطمينان حاصل كرد كه چنين حملاتي تحت هيچ شرايطي به‌وقوع نخواهند پيوست. در پاسخ به اين نگراني‌ها، ارتش ايالات متحده و آي‌بي‌ام، طي قراردادي توافق كرده‌اند تا طي پنج‌سال، ديتاسنترهايي را مطابق با نيازهاي ارتش و در مكان‌هاي مدانديشه متخصصين ارتش ايجاد كنند. طي اين برنامه، در پنج‌ سال آينده، داده‌هاي پراكنده‌ي ارتش كه هم اكنون در بيش از ده‌هزار ديتا سنتر مختلف نگه‌داري مي‌شوند، تماما به ديتاسنترهاي ابري ارتش منتقل خواهند شد. چنين اقدامي، ريسك حملات سايبري را به‌طور قابل توجهي كاهش خواهد داد.

صنايع توليدي و خدماتي

در ابتدا لازم است اشاره كنيم كه در مقاله‌ي حاضر، مفهوم صنعت به صنايع توليدي محدود نيست بلكه بخش‌هاي خدماتي نظير صنعت بانك‌داري و بيمه را نيز شامل مي‌شود. در حال حاضر، متخصصدهاي صنعتي رايانش ابري بيشتر به امور اداري نظير پيام‌رساني و برنامه‌ريزي محدود مي‌شود. دليل اين مسئله نيز برخورد محتاطانه اغلب صنايع با مقوله‌ي رايانش ابري است. اغلب شركت‌هاي صنعتي تلاش‌ مي‌كنند تا پس از مطالعه مزاياي رايانش ابري در حوزه‌ي كاري خود، پيرامون استفاده از اين تكنولوژي تصميم‌گيري كنند.

در مقابل، برخي صنايع پيشرفت بيشتري در زمينه‌ي استفاده از رايانش ابري نشان داده‌اند. براي مثال، رسانه‌ها از خدمات زيرساختي و پلتفرمي رايانش ابري جهت مديريت و پخش محتوا و همچنين تحليل داده‌ استفاده مي‌كنند. صنايع توليدي نيز در امور مديريتي، تحقيق و توسعه و ارائه‌ي خدمات پس از فروش به رايانش ابري روي آورده‌اند. به‌كمك رايانش ابري، انجام تحليل‌هاي صنعتي ساده‌تر شده است؛ در كنار آن، ارسال سفارشات و انجام هماهنگي‌هاي ميان توليدكنندگان، تامين‌كنندگان قطعات و مشتريان نيز آسان‌تر و سريع‌تر از گذشته است.

جمع‌بندي

در اين مقاله، متخصصدهاي رايانش ابري در برخي حوزه‌هاي مختلف را مورد مطالعه قرار داديم. آنچه در لابلاي خطوط اين مطلب قابل مشاهده است، اين واقعيت است كه در اغلب حوزه‌هاي مورد مطالعه، به‌جاي استفاده از رايانش ابري جهت خلق نوآوري‌هاي جديد، از اين فناوري به‌منظور بهتر و آسان‌تر كردن رويه‌ها و متخصصدهاي قديمي استفاده مي‌شود.

يادگيري از راه دور، ذخيره‌ي اطلاعات به‌صورت ديجيتالي، برگزاري جلسات پزشكي از راه دور و بسياري از مثال‌هاي مطرح شده در اين مقاله، پيش‌ از ظهور رايانش ابري وجود داشته‌اند. اما آنچه رايانش ابري انجام مي‌دهد، بهتر و آسان‌تر كردن چنين كارهايي است. از طرفي نبايد از مزيت‌هاي مالي و متخصص رايانش ابري نيز غافل بود، با برداشتن هزينه‌ها و پيچيدگي‌هاي متخصص از دوش شركت‌ها و سازمان‌ها، رايانش ابري راه‌ را براي پيشرفت استارتاپ‌هاي كوچك ساده‌تر مي‌كند. در مواردي نظير پزشكي و يادگيري نيز، رايانش ابري به جوامع كم‌ درآمد كمك خواهد كرد تا با كاهش هزينه‌هاي خود، فشارهاي مالي را كاهش دهند.

در عين حال نمي‌توان مسئله‌ي امنيت را ناديده گرفت، در مواردي همچون امور دفاعي و پزشكي، امنيت اطلاعات از اهميت بالايي برخوردار است. در حال حاضر، يكي از دلائل برخورد محتاطانه با رايانش ابري، نگراني‌هاي امنيتي است. شبكه‌هاي اينترنتي همچون رگ‌هاي حياتي در پيكر رايانش ابري هستند؛ متخصص كارشناسان امنيت شبكه همواره در تلاش‌اند امنيت اين شبكه‌ها را افزايش دهند، اما نبرد ميان خرابكاران اينترنتي و اين متخصص كارشناسان نبردي پايان ناپذير است. با اين وجود، با توجه به پتانسيل بالاي رايانش ابري و بلوغ نسبي اين فناوري، مي‌توان در مورد كاهش نگراني‌هاي امنيتي در آينده اميدوار بود.

از انديشه متخصصينات شما، رايانش ابري در چه حوزه‌هاي ديگري سودمند خواهد بود؟ شما آينده‌ي رايانش ابري در كشورمان ايران را در مقايسه با ديگر كشورهاي جهان چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟

اين مقاله با مشاركت همكاران سيستم تهيه شده است.