راي‌گيري مبتني بر بلاك چين؛ آينده انتخابات يا تهديدي براي دموكراسي؟

تعداد انديشه متخصصينسنجي و راي‌گيري‌هاي عمومي مبتني بر بلاك چين در حال افزايش است. از اين رو متخصصان امنيتي هشدار دادند كه فناوري راي‌گيري مبتني بر بلاك‌چين به‌طور غيرقابل اجتنابي ناامن بوده و تهديدي بالقوه‌اي براي دموكراسي محسوب مي‌شود. متخصصان از «فساد عمده» و «تاكتيك‌هاي دستكاري» به‌عنوان تهديدهاي بالقوه نام بردند.

موضوع امنيت در انتخابات پس از آشكارشدن تهديدهاي امنيتي بالقوه سيستم انتخابات، به‌خصوص پس از افشا شدن دخالت روسيه در انتخابات رياست جمهوري ۲۰۱۶ آمريكا، كانون توجه‌ها بوده‌است. كنگره آمريكا نيز دستوراتي محرمانه جهت مطالعه زيرساخت‌هاي سايبري اين كشور براي تشخيص و مقابله با اين تهديد صادر كرده‌است.

يكي از روش‌هاي راي‌گيري الكترونيك، استفاده از اپليكيشن‌هاي مبتني بر بلاك‌چين است. اين فناوري متخصص به متخصص (peer-to-peer) كه از رمزنگاري استفاده كرده و غيرقابل دستيابي است، روشي مطمئن و مخفي براي ثبت اطلاعات و راي‌ها محسوب مي‌شود. طي دو سال گذشته، از اپليكيشن‌هاي موبايل مبتني بر بلاك‌چين در ايالاتي مانند ويرجينياي غربي، دنور و يوتا براي راي‌گيري از شهروندان نظامي استفاده شده‌ است.

اما متخصص كارشناسان امنيتي مخالف اين عقيده‌اند. اشكالات احتمالي پيرامون راي‌گيري الكترونيك شامل حملات نفوذ به سرور، بدافزارهاي دستگاه‌هاي متخصصان، حملات محروم‌سازي از سرويس (DoS) و ساير اختلالات مي‌شود. اين حملات مي‌تواند روي دستگاه‌هاي راي‌دهندگان و دستگاه‌هاي دفاتر راي‌گيري كه وظيفه شمارش و مطالعه آراء را دارند، اختلال ايجاد كنند.

جرمي اپستاين، نائب‌رئيس اتحاديه فناوري‌هاي دستگاه‌هاي رايانه‌اي آمريكا مي‌گويد:

اگر من در انتخابات نامزد شوم و تصميم به استفاده از بلاك‌چين براي راي‌گيري گرفته شود، حقيقتا خواهم ترسيد.

اپستاين در نوشتار يك گزارش امنيتي مربوط به انتخابات با Common Cause، مجمع ملي دفاع از انتخابات و مؤسسه R Street، با عنوان «راي‌دهي رايانامهي و اينترنتي: تهديدي مغفول براي امنيت انتخابات» همكاري داشته‌است. در اين گزارش، وي از راي‌گيري اينترنتي و مبتني بر بلاك‌چين به دليل فراهم‌آوردن بستر حملات اينترنتي از سوي نيروهاي خارجي و ايجاد جهت‌دهي به نتايج انتقاد كرده‌است. به عقيده‌ي اپستاين، جمع‌آوري راي از طريق بستر اينترنت، رايانامه، فكس و بلاك‌چين داراي اشكالات و تهديدات جدي است.

وي همچنين اعلام كرده‌است:

راي‌دهندگان نظامي بدون شك با موانع عظيم‌تري در ثبت راي‌هايشان مواجه‌اند. آن‌ها مستحق هرگونه كمك و خدمت ممكن از سوي دولت براي شركت در دموكراسي‌اي هستند كه نگاهي عادلانه به همگان دارد. اما در محيط خطير و آكنده از تهديد، راي‌دهي الكترونيك دموكراسي ناب آمريكايي را به خطر مي‌افكند؛ دموكراسي‌اي كه از سوي ارتش آمريكا ميسر شده و حفاظت مي‌شود.دلايل زيادي براي خوب‌نبودن بلاك‌چين وجود دارد. حتي اگر تصور كنيم كه دستگاه‌هاي متخصصان هيچ بدافزاري ندارد و با در معرض ديد بودن آراء نيز اشكالي نداشته‌باشيم، زيرا با نفوذ به داخل بلاك‌چين راي همه‌ي افراد آشكار خواهد شد، باز هم با اشكالاتي اساسي رو به خواهيم بود. شبكه‌هاي بلاك‌چين از عهده‌ي انتخابات كوچك با تعداد راي اندك برمي‌آيند اما اين فناوري نمي‌تواند در مقياس ملي و با تعداد آراي بالا استفاده شود.تا زمان تحقق پيشرفتي انقلابي يا تغييري بنيادين در ساختار فعلي اينترنت، بهترين و امن‌ترين روش براي انتخابات روش سنتي كاغذي است.اگرچه امكان دست‌كاري آراء كاغذي نيز وجود دارد اما اين دست‌كاري مقياس بسيار كوچك‌تري نسبت به يك دست‌كاري اينترنتي خواهد داشت.

در يك مقاله علمي منتشر شده از سوي دانشمندان حوزه‌ي علوم كامپيوتر لابراتوار ملي لارنس ليورمور (Lawrence Livermore) و دانشگاه سوث كارولينا (South Carolina) با همكاري گروه‌هاي نظارت بر انتخابات، استارتاپ راي‌دهي اينترنتي Voatz به‌دليل عدم ارائه جزئيات متخصص فناوري‌اش مورد مواخذه قرار گرفت.

سرويس راي‌دهي مبتني بر بلاك‌چين Voatz همان سرويسي است كه در وست ويرجينيا، دنور و يوتا از آن استفاده مي‌شود.

در اين مقاله مي‌خوانيم:

بيشتر جزئيات معماري و روند كار به‌انديشه متخصصين محرمانه مي‌آيند كه دليل واضحي براي آن وجود ندارد. اين سيستم گواهينامه فدرال يا هرگونه گواهينامه عمومي ندارد. شركت سازنده كدمنبع را منتشر نكرده و اجازه مطالعه نرم‌افزارش را به اشخاص ثالث نداده است.

اپليكيشن Voatz از سرويس احراز هويت مبتني بر پالو آلتو شركت جوميو (Jumio) بهره مي‌برد. روند احراز هويت بدين صورت است كه از راي‌دهنده درخواست عكسي از پاسپورت يا گواهينامه رانندگي به‌همراه يك ويدئو كوتاه زنده از صورت فرد مي‌شود. جوميو با استفاده از نرم‌افزار مقايسه صورت مبتني بر يادگيري ماشين خود هويت راي‌دهنده را تأييد يا رد مي‌كند.

نرم‌افزار Voatz كه مبتني بر بلاك‌چين بوده و هم‌اكنون از سوي ۴ ايالت مورد استفاده قرار مي‌گيرد

مقاله‌ي مذكور اين سيستم را زير سؤال مي‌برد و به احتمال كوچك و قديمي بودن عكس پاسپورت يا گواهينامه اشاره مي‌كند. مقاله همچنين اذعان دارد كه اين نرم‌افزار احتمال خطاي بالايي به‌خصوص براي اقليت‌ها دارد.

يكي از گروه‌هاي همكار در اين مقاله بنياد غيرانتفاعي Verified Voting است كه به‌گفته‌ي خود بنياد، هدف آن حفظ دموكراسي در فناوري‌هاي مدرن راي‌گيري است. ماريان اشنايدر، مدير اين بنياد مي‌گويد كه  نمي‌توان از امنيت راي‌گيري الكترونيك اطمينان حاصل كرد و بلاك‌چين يك گام پيچيده‌ي غيرضروري است.

سيستم‌هاي تبليغاتي فعلي با اجزاي متشكل از بلاك‌چين، از بلاك‌چين به‌عنوان صندوق راي رمزنگاري‌شده‌اي بهره مي‌برند. راي‌ها همگي نسبت به حملات [كه در بالا اشاره شد] آسيب‌پذيرند. اگر اتفاقي هم بيفتد، ممكن است تشخيص داده نشود و داده‌هاي غلط و سو دار در بلاك‌چين قرار گيرد.به‌انديشه متخصصين من راي‌گيري الكترونيك هيچ اشكالي را حل نمي‌كند زيرا تمام مواردي كه اين سيستم‌ها اذعان به رفعشان دارند، منجر به اشكالاتي بدتر مي‌شود. قابليت مطالعه راي يك شخص، سيستم‌هاي فعلي را ناامن و به تهديدي عليه حق راي آزادانه و مخفي مبدل مي‌كند.

با تمامي نقاط ضعف مطرح‌شده، پلتفرم‌هاي مبتني بر بلاك‌چين و اينترنت هم‌چنان راهكاري عالي براي تسهيل راي‌گيري، افزايش مشاركت مردمي و شمارش آراء است. در اين پلتفرم‌ها متخصصان بسيار ساده و بدون نياز به حضور فيزيكي و معطل‌شدن در صف‌هاي طولاني، راي احرازشده‌ي خود را ثبت مي‌كنند.

در انتخابات سال ۲۰۱۸، ۱۴۴ راي‌دهنده در وست ويرجينيا از ۳۱ كشور مختلف دنيا راي خود را از طريق Voatz ثبت كردند.

تحقيقي جديد از دانشگاه شيكاگو نشان مي‌دهد كه راي‌گيري موبايلي مشاركت مردمي در انتخابات فدرال ۲۰۱۸ در وست ويرجينيا را ۳ تا ۵ درصد افزايش داده‌است.

آنتوني فاولر، نويسنده اصلي اين مقاله و استاديار دانشگاه شيكاگو مي‌گويد كه استفاده از اپليكيشن‌هاي موبايل هزينه‌هاي راي‌گيري را به‌طور چشمگيري كاهش و تعداد مشاركت‌كننده‌ها را افزايش مي‌دهد. اين امر براي گروه‌ها و راي‌گيري‌هاي كوچك‌تر بسيار حائز اهميت است.

احتمالا به‌زودي شاهد آزمايش‌هاي بيشتري براي مطالعه عواقب چنين تغييري خواهيم بود. داده‌هاي انديشه متخصصينسنجي جديدي نشان مي‌دهد كه بسياري از آمريكايي‌ها پيرامون راي‌گيري الكترونيك بسيار محتاط هستند.

در يك مطالعه شخص سوم از سوي مركز ملي امنيت سايبري (NCC) و شاخه‌هاي انتخابات دنور نشان داده شد كه راي‌هاي داده‌شده از طريق اپليكيشن بلاك‌چين، به‌طور كاملا دقيقي ثبت و شمارش شده‌اند. آمار و ارقام نهايي حاكي از دوبرابر شدن مشاركت نسبت به انتخابات سال ۲۰۱۵ بود. يك انديشه متخصصينخواهي پس از انتخابات هم نشان داد كه تمامي شركت‌كنندگان، راي‌دهي موبايلي امن را به ساير روش‌هاي موجود ترجيح مي‌دهند.

ژاكلين بوكارو، مدير انتخابات دنور مي‌گويد:

ما از دورانداز اين فناوري بسيار هيجان‌زده‌ايم. هدف ما ايجاد يك روش با امنيت و راحتي بيشتر براي ثبت راي نظاميان و توابع خارج از كشور بود و تمام افرادي كه از اين روش استفاده كردند، آن را پسنديدند. اين ثابت مي‌كند كه روش مذكور يك موفقيت واقعي است.

جاناتان جانسن، از اعضاي هيئت مديره Overstack.com و مديرعامل مديسي ونچرز (Medici Ventures) است. مديسي ونچرز شركت تابع Overstack.com بوده و در زمينه‌ي پيشرفت فناوري بلاك‌چين فعاليت مي‌كند. جانسن معتقد است راي‌گيري از راه دور به‌وسيله‌ي دستگاه‌هاي الكترونيك از سوي افراد بيشتري مورد استقبال قرار مي‌گيرد.

وي مي‌گويد:

پس از موفقيت اين برنامه آزمايشي در وست ويرجينيا با Voatz، ايالات بيشتري به‌دنبال اعطاي حق راي به شهروندان خارج از كشور خود خواهند بود. ايالات ديگر هم ممكن است بخواهند از اين فناوري براي تسهيل شرايط راي‌دهي براي شهروندان معلول خود استفاده كنند. پس از اينكه اين فناوري كمي بيشتر جا بيفتد، درخواستي عمومي براي استفاده از آن به وجود خواهد آمد. اگر بتوانم از خارج از كشور به اين سادگي راي دهم، چرا از داخل كشور نتوانم؟

Voatz كه از سوي شركت مديسي ونچرز همراهي مي‌شود، عضو كوچكي از پلتفرم‌هاي موبايلي راي‌گيري مبتني بر بلاك‌چين محسوب مي‌شود. از ساير شركت‌هاي فعال دراين‌زمينه مي‌توان Scytl در بارسلونا، SecureVote در استراليا، Smartmatic Corp در لندن، Votem Corp در كليولند را نام برد.

بسياري از كشورهاي اروپايي پس از مشاهده‌ي پايين‌بودن افزايش مشاركت نسبت به انتظارات، راي‌گيري اينترنتي را ممنوع كرده‌اند.

استوني از راي‌گيري اينترنتي استقبال كرده و اولين سيستم ملي راي‌گيري الكترونيك را دارد. در سال ۲۰۰۵، اين كشور حوزه درياي بالتيك با ۱.۳ ميليون نفر جمعيت، از سيستم راي‌گيري الكترونيك Smartmatic Corp پرده برداشت. استوني از اين سيستم براي انتخابات دولتي خود استفاده مي‌كند. دو سال بعد در سال ۲۰۰۷، از اين سرويس در انتخابات پارلمان اين كشور هم استفاده شد و بيش از ۳۰ هزار نفر به‌صورت الكترونيك راي خود را ثبت كردند.

از سيستم راي‌گيري الكترونيك استوني در هشت انتخابات اصلي طي ده سال گذشته استفاده شده‌ است. امروزه در ايالت بالكان، ميزان مشاركت مردمي در راي‌گيري‌هاي الكترونيك به ۴۴.۴ درصد از جمعيت رسيده كه آماري خيره‌كننده‌است.

انتخابات پارلماني امسال استوني نسبت به سال ۲۰۱۵، شاهد ۴۰ درصد مشاركت بيشتري به‌صورت الكترونيك بود. نرم‌افزار راي‌گيري الكترونيك كه i-voting نام دارد، تا چهار روز قبل از موعد انتخابات راي شهروندان را ثبت مي‌كند. براي ثبت راي كافي است فرد اپليكيشن مربوط را از سايت انتخابات ملي دريافت كرده و سپس از طريق كد ملي و پين موبايل روند ثبت را دنبال كند.

سيستم راي‌گيري الكترونيك Smartmatic در انتخابات حزب جمهوري‌خواهان يوتا در سال ۲۰۱۶ نيز مورد استفاده قرار گرفت و راي‌دهندگان از بيش از ۴۵ كشور در آن مشاركت داشتند؛ كشورهايي نظير پلي‌نزي فرانسوي، آفريقاي جنوبي و ژاپن. ۸۹ درصد از ۲۴،۴۸۶ راي ثبت شده در اين انتخابات به‌صورت الكترونيك و در Smartmatic ثبت شدند.

بيشتر مشاركت‌كنندگان در راي‌گيري الكترونيك به بازه سني ۵۶ تا ۶۵ سال تعلق داشتند. پس از راي‌گيري از تمامي مشاركت‌كنندگان انديشه متخصصينسنجي به عمل آمد و نتايج بدين شرح است: ۹۴ درصد مشاركت‌كنندگان از تجربه‌ي راي‌دهي الكترونيك خود راضي بودند، ۹۷ درصد راي‌دهي الكترونيك را آينده انتخابات دانستند و ۸۲ درصد خواهان استفاده از اين فناوري به‌صورت ملي بودند.

اما سيستم Smartmatic از بلاك‌چين تنها به‌منظور گزارش و شمارش آراء استفاده مي‌كند؛ نه شبكه‌اي آزاد براي ثبت خود آراء. نرم‌افزار Smartmatic روي رايانه‌ي راي‌دهنده نصب مي‌شود و اجازه ثبت راي را به وي مي‌دهد. اين نرم‌افزار براي سيستم‌هاي عامل‌ ويندوز، macOS و لينوكس در دسترس است.

وست ويرجينيا اولين و تنها ايالتي است كه از نرم‌افزار موبايلي مبتني بر بلاك‌چين در انتخابات عمومي و ملي خود بهره مي‌برد. اين نرم‌افزار امكان راي‌دهي براي افراد نظامي و افراد تابع خارج از كشور را فراهم مي‌كند.

تابستان امسال، يوتا به وست ويرجينيا پيوست و استفاده از نرم‌افزار Voatz را براي جمع‌آوري راي افراد نظامي و افراد تابع خارج از كشور فراهم كرد. دنور نيز به‌تازگي به افراد تابع خارج از كشور خود امكان راي‌دهي از طريق اين سيستم را فراهم كرده‌است.

اپليكيشن Voatz از يك بلاك‌چين محدود (permissioned blockchain: بلاك‌چيني است كه خواندن اطلاعات آن محدود شده) كه مبتني بر يك فريمورك هايپرلجر است، بهره مي‌برد. اين فناوري نخستين بار از سوي IBM خلق شد و هم‌اكنون از طرف بنياد لينوكس همراهي مي‌شود. در انتخابات از گره‌هاي اعتبارسنج تأييد شده (سرورها) استفاده مي‌شود كه نيمي از آن‌ها از AWS و نيمي ديگر از مايكروسافت آژور استفاده مي‌كنند. اين سرورها به لحاظ موقعيت جغرافيايي نيز در سرتاسر دنيا گسترش دارند. پرسنل نظامي و خانواده‌هاي آن‌ها براي استفاده از Voatz تنها نياز به يك موبايل اندرويد يا iOS و شناسه ايالتي يا فدرال خود دارند.

اپليكيشن Voatz از احراز هويت چند متغيره شامل اثرانگشت و تشخيص چهره آيفون بهره مي‌برد. تمامي اطلاعات شخصي و نتايج راي‌دهي‌ها به‌طور رمزنگاري‌شده در بلاك‌چين ذخيره مي‌شوند.

طبق اعلام شركت سازنده، Voatz هنگامي كه موبايل متخصص در معرض خطر باشد، براي مثال روت يا جيل‌برك شده‌ بوده يا بدافزار روي آن شناسايي شده‌ باشد، از ثبت راي جلوگيري مي‌كند. تنها به تعداد محدودي از موبايل‌هاي هوشمند اجازه‌ي مشاركت در راي‌گيري داده مي‌شود كه به به‌روزترين ويژگي‌هاي امنيتي مجهز هستند. Voatz از ويژگي‌هاي امنيتي ممتازي بهره ‌مي‌برد و شركت توسعه‌دهنده‌ي آن از نخستين شركت‌هاي انتخاباتي بود كه سال ۲۰۱۸ يك برنامه پاداش در ازاي كشف باگ (bug bounty) عمومي در HackerOne به راه انداخت.

براي حراست از حريم شخصي شهروندان، تصاوير كارت‌هاي شناسايي و ويدئو زنده كه براي احراز هويت از شهروندان گرفته مي‌شود، بلافاصله پس از تأييد پاك مي‌شوند. اطلاعات بيومتريك هم به هيچ‌عنوان نه روي دستگاه و نه روي سرورها ذخيره نمي‌شوند.

جيكوب هافمن-اندروز، يك فناوري‌ متخصص فناوري ارشد در بنياد پيش‌گامان الكترونيك (Electronic Frontier Foundation) مي‌گويد كه اكثر متخصص كارشناسان امنيتي به‌طور متفق‌القولي معتقدند كه راي‌گيري الكترونيك بسيار پرمخاطره است. از انديشه متخصصين وي بلاك‌چين هم موضوعي را تغيير نمي‌دهد زيرا اشكالات اساسي راي‌گيري الكترونيك را تصحيح نمي‌كند.

براي مثال اگر دستگاه مورد استفاده شما براي راي‌دهي داراي بدافزار باشد، كه بسياري از لپ‌تاپ‌ها و موبايل‌هاي هوشمند امروزه هستند، راي شما ممكن است قبل از ثبت در بلاك‌چين از سوي بدافزار دستكاري شود.راي‌دهي الكترونيك همچنين در معرض اختلالات از نوع محروم‌سازي از سرويس (DoS) و فيشينگ / اطلاعات غلط قرار دارد كه مي‌توانند آراء را به جاهايي هدايت كنند كه اصلا به شمارش نمي‌آيند.استاندارد طلايي در امنيت انتخاباتي، استقلال نرم‌افزاري است.سيستم راي‌گيري هنگامي مستقل از نرم‌افزار است كه يك تغيير يا خطاي تشخيص داده نشده در كد آن منجر به تغيير يا خطاي تشخيص داده نشده در نتايج انتخابات نشود (توضيح: سيستم راي‌گيري مستقل از نرم‌افزار سيستمي است كه براي شمارش آراء‌ تنها به نرم‌افزار خود متكي نباشد).انتخابات غيراينترنتي مي‌توانند به استقلال از نرم‌افزار دست‌ يابند اما دستيابي به چنين امري در انتخابات اينترنتي تقريبا غيرممكن است.

اين مقاله موضوع بسيار حائز اهميتي داشته و پرداخت جهت‌گيرانه و تقريبا غيرعلمي، اعتبار آن را زير سؤال مي‌برد. از عنوان مطلب برمي‌آيد كه مقاله درصدد آن است تا تهديدات بالقوه بلاك‌چين براي دموكراسي را مورد مطالعه قرار دهد اما به اشكالات و تهديدات «اينترنت» براي دموكراسي پرداخته‌است.

بايد در انديشه متخصصين داشت كه بلاك‌چين صرفا يك مدل و معماري ذخيره اطلاعات بوده و وابسته به اينترنت نيست (اگرچه در بستر اينترنت كارايي واقعي آن مشخص مي‌شود). پس به آن بايد از انديشه متخصصينات يك روش ذخيره اطلاعات نگريست، نه نماينده‌اي از شبكه اينترنت.

اشكالاتي كه در اين مقاله به بلاك‌چين وارد شد به‌طور خلاصه بيان مي‌گردد:

هر متخصصي با اندكي دانش متخصص مي‌داند كه چنين گفته‌اي براي بلاك‌چين كاملا نادرست و غيرمنطقي است زيرا نفوذ به تمامي سرورهاي بلاك‌چين و دستكاري بلاك‌ها امري است بسيار نزديك به غيرممكن. از ويژگي‌هاي اساسي بلاك‌چين، تغييرناپذيري بلاك‌هاي آن است.

اين سناريو كاملا ممكن بوده و اصلا دور از ذهن نيست اما اشكال مذكور از ورودي داده‌ها است و بلاك‌چين نقشي در آن ندارد.

اين نوع حملات هم به‌علت استفاده از سرورهاي زياد آن هم از شركت‌هاي آمازون، مايكروسافت و گوگل تقريبا ناممكن است (تنها كافي است تصور كنيد كه براي انجام اين اختلال كه در صورت موفقيت تنها راي‌گيري را به عقب انداخته‌ايد، بايد كل سرورهاي اين غول‌هاي فناوري را دچار اختلال كنيد).

اين اشكال نيز مربوط به ورودي است و ربطي به خود بلاك‌چين ندارد.

پر واضح است كه براي چنين امري بايد از بلاك‌چين محدود (permissioned blockchain) استفاده نمود اما شفافيت آراي شركت‌كنندگان نه‌تنها نكته منفي نبوده بلكه بسيار هم مثبت است. لاخبار تخصصيي نيست كه اطلاعات و مشخصات دقيق متخصص به‌طور رمزنگاري نشده همراه راي او در بلاك مربوط ذخيره شود. با يك رمزنگاري ساده اين اشكال (!) حل شدني است.

تنها اشكال وارد بر بلاك‌چين، كارايي نسبتا پايين آن است كه باتوجه به امنيت و تغييرناپذيري آن، غيرقابل اجتناب است.

اين مورد نيز اساسا مربوط به بلاك‌چين نمي‌شود و به ساختار اينترنت وارد است.

در انديشه متخصصين داشته باشيد كه ما سيستم انتخاباتي را در انديشه متخصصين مي‌گيريم كه براي ذخيره آراء از بلاك‌چين بهره مي‌برد و به نقاط مثبت استفاده از بلاك‌چين به‌جاي روش سنتي كاغذ يا ذخيره عادي داده‌ها در چنين سيستمي مي‌پردازيم. در چنين سيستمي امكان حذف و تغيير آراء به هيچ‌عنوان وجود ندارد اما احتمال اضافه شدن آراي زائد وجود دارد كه اين امر با آمارگيري صحيح از مشاركت‌كنندگان و احراز هويت بي‌نقص قابل حل است.

استفاده از بلاك‌چين (و روش‌هاي الكترونيك به‌طور كلي) و عمومي‌شدن آراء پس از اعلام نتايج همان چيزي است كه در يك انتخاب كاملا آزاد انتظار آن را داريم. در اين راستا لاخبار تخصصيي به افشاي هويت راي‌دهندگان و از بين‌بردن راي خصوصي افراد نيست.

با وجود تمامي مزاياي راي‌گيري الكترونيك، به دليل حساس بودن امر انتخابات هنوز نمي‌توان به‌طور كامل به آن اعتماد كرد. اگرچه اشكالات زيادي گريبان‌گير ذخيره داده‌ها در راي‌دهي ديجيتال نخواهد بود اما در ورودي آراء كمبودهايي اساسي حس مي‌شود.

با وجود تمامي كاستي‌ها و نقص‌هاي فعلي، نمي‌توان منكر آن شد كه سيستم‌هاي راي‌گيري در آينده‌اي نه چندان دور، مجبور به حركت سوي فناوري ديجيتال هستند و استفاده از بلاك‌چين روشي مطمئن براي جلوگيري از دستكاري‌هاي احتمالي نتايج و شفافيت كامل انتخابات خواهد بود.

انديشه متخصصينات شما درباره اين مقاله چيست؟ چه اشكالاتي را گريبان‌گير راي‌گيري ديجيتال مي‌بينيد؟ به‌انديشه متخصصين شما بلاك‌چين و اينترنت تهديدي براي دموكراسي محسوب مي‌شوند؟ انديشه متخصصينات‌هاي خود را با ما و ساير متخصصان اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايراني به اشتراك بگذاريد.