دوربين‌هايي كه تاريخ عكاسي را متحول كردند

از اولين دوربين‌هاي عكاسي، يعني دوربين‌هاي سوراخ‌سوزني (آبسكورا يا جعبه‌ي تاريك) گرفته تا فيلم‌ ۳۵ ميلي‌متري و دوربين موبايل‌هاي هوشمند امروزي، تجهيزاتي كه عكاسان براي ثبت تصوير به‌كار گرفته‌اند، مسير تكاملي بسيار درازي را پيموده است. درك ما از عكاسي و متخصصد آن در زندگي ما، روزبه‌روز در حال تغيير و پيشرفت است و سازندگان تلاش دارند تا تجهيزات جديدي توليد كنند كه نيازهاي روزافزون عكاسان را برآورده مي‌سازد. دوربين‌هاي جديد، هر روز و به‌صورت پيوسته روانه‌ي بازارها مي‌شوند، اما كمتر نشانه‌اي از پيشرفت و تكامل جدي در آن‌ها مشاهده مي‌كنيم و كمتر دوربيني را مي‌توان سراغ داشت كه بتواند جايگاه محكمي در تاريخ عكاسي براي خود فراهم كرده باشد.

در سال ۱۹۲۵ لايكا، دوربيني روانه بازار كرد كه همه چيز را تغيير داد. تا آن زمان، استفاده از صفحه‌هاي بزرگ شيشه‌اي هنوز مرسوم‌ترين روش ثبت تصوير بود. اما ناگهان لايكا با ايده‌اي هوشمندانه پا به ميدان گذاشت و فيلم عكاسي ۳۵ ميلي‌متري را در يك دستگاه كوچك جا داد. البته لايكا ۱ اولين دوربين عكاسي ۳۵ ميلي متري نبود؛ اما نخستين شركتي بود كه اين فرمت را به‌درستي به‌كار گرفت و اين فرايند را قوام و ماندگاري بخشيد. با كمك دوربين لايكا ۱، ثبت عكس‌هاي با كيفيت بالا توسط دوربين‌هاي كوچك و جيبي ممكن شد و شيوه‌اي نوين در عكاسي پديد آمد. با معرفي اين دوربين، فرمت ۳۵ ميلي‌متري، به محبوب‌ترين فرمت فيلم در تاريخ تبديل شد و لايكا را به برندي نام آشنا بدل كرد كه براي اهالي فن هميشه با واژه عكاسي خياباني، مترادف است.

در ۱۹۵۹ نيكون اولين دوربين SLR (تك لنزي بازتابي) خود را معرفي كرد كه نيكون F نام داشت. تمامي امكانات اين دوربين، مانند مانديشه متخصصينه‌ياب پنتاپريسم (منشور پنج‌وجهي آينه‌اي)، آينه‌ي بازگشت فوري، و لنزهاي مانت تعويض‌پذير، پيش از آن در محصولات ساير شركت‌ها نيز استفاده شده بودند. چيزي كه نيكون F را از باقي آن‌ها متمايز مي‌كرد اين بود كه اين دوربين تمامي اين ويژگي‌ها را با هم و در يك دوربين به‌كار گرفت و درواقع نيكون F دوربين پيشرويي بود كه تمامي امكاناتي كه صنعت عكاسي تا آن روز به خود ديده يا به‌كار گرفته بود، يك‌جا در خود داشت.

بزرگ‌ترين شاهد كيفيت بالاي اين دوربين، دوام و طول عمر زياد و امكان استفاده آن در شرايط مختلف است. توليد نيكون F تا سال ۱۹۷۳ ادامه داشت و به‌طور گسترده‌اي مورد استقبال عكاس‌خبرنگاران در سراسر جهان قرار گرفت. از مشهورترين آن‌ها مي‌توان از  دان مك‌كولين، عكاس برجسته‌ي جنگ نام برد كه در خلال جنگ ويتنام گلوله‌اي به دوربين نيكون F او اصابت كرد و جانش را نجات داد. در ضمن اوايل دهه ۷۰ ميلادي، نمونه‌ي اصلاح شده همين دوربين، در مأموريت ايستگاه فضايي اسكاي‌لب نيز مورد استفاده قرار مي‌گرفت.

تأثيرات نيكون F را حتي در دوربين‌هاي مدرن امروزي نيز مي‌توان مشاهده كرد. به‌عنوان مثال، مانت F نوعي لنز مانت است كه هنوز هم در دوربين‌هاي DSLR نيكون استفاده مي‌شود.

در سال ۱۹۷۵ استيون سسون، مهندس برق شركت ايستمن كداك، اولين دوربين ديجيتال قابل حمل جهان را ساخت. ابداع او در حقيقت تكميل ايده برايس باير دانشمند ديگر كداك بود. شيوه‌ي ابداعي باير همان روشي است كه امروزه در حسگرهاي فيلتر باير مرسوم است و سه طيف اصلي رنگ قرمز، سبز و آبي را تشخيص مي‌دهد.

دوربين كداك كه سسون ساخت، بيش از ۳/۵ كيلوگرم وزن داشت و رزلوشن تصوير آن تنها يك صدم مگاپيكسل بود ( ابعاد ۱۰۰ در ۱۰۰ پيكسل) و در حقيقت نمونه اوليه‌اي بود كه هيچ وقت به توليد انبوه نرسيد. اما همين دوربين، محركي براي ساير شركت‌ها بود تا اين فناوري نوين را براي عموم مردم به محصولي جذاب و پذيرفتني تبديل كنند.

اپل كه هميشه خود را برندي پيشرو و مبدع قلمداد مي‎‌كند، در سال ۱۹۹۴ اولين شركتي بود كه در دوربين‌هاي Quick Take به‌طور گسترده از فناوري ديجيتال حسگر باير، بهره برد. شركت فوجي‌فيلم نيز با استفاده از همين فناوري، اولين دوربين  DSLR  (دوربين ديجيتال تك‌لنزي بازتابي) دنيا را با عنوان  FinePix S1 Pro  در نوامبر سال ۲۰۰۱، روانه‌ي بازار كرد.

ناگفته نماند؛ هرچند تمامي شركت‌هاي سازنده دوربين ديجيتال به‌‌نوعي مديون كداك و گام انقلابي او در صنعت عكاسي هستند، اما خود اين شركت به دليل اينكه درآمد كلاني از فروش فيلم دوربين عكاسي داشت، هيچ وقت روي اين ابداع ارزشمند سرمايه‌گذاري نكرد و سرانجام در سال ۲۰۱۲ ورشكست شد.

اين دوربين به دو دليل يك محصول انقلابي محسوب مي‌شود. دليل اول اينكه Canon AE-1 اولين دوربين SLR بود كه به ريزپردازنده مجهز شد كه امكان عملكردهايي مثل اولويت‌دهي به شاتر و نوردهي خودكار را فراهم مي‌ساخت. و دليل دوم اينكه اين دوربين به‌طرزي باورنكردني نزد مردم محبوب بود و مورد استقبال قرار گرفت. پس از يك كمپين تبليغاتي عظيم، Canon توانست بيش از يك ميليون دستگاه AE-1 بفروشد. ركوردي بي‌نظير كه هيچ شركتي توانايي رقابت با آن را نداشت. Canon AE-1 بي‌شك، دوربين پيشتاز عصر SLR بود و ساختار ماژولار و بدنه‌ي پلاستيكي آن، اجازه مي‌داد تا اين محصول براي عكاسان مبتدي، جذاب و مقرون‌ به‌صرفه باشد. در سال ۱۹۸۱ Canon از مدل AE-1 Program رونمايي كرد كه درواقع مدل به‌روز شده Canon AE-1 بود. اين مدل به حالت نوردهي كاملا خودكار مجهز شده بود كه هر دو پارامتر سرعت ديافراگم و سرعت شاتر را به‌صورت خودكار تنظيم مي‌كرد.

Canon AE-1 از لنز مانت FD بهره مي‌برد كه بعدها و در سال ۱۹۸۷ با ظهور اولين دوربين EOS SLR جاي خود را به لنز مانت EF داد.

آيفون ۱۱ پرو ۲۰۱۹

در سال ۲۰۰۷ وقتي اپل براي اولين‌بار آيفون را عرضه كرد، دوربين اين موبايل درواقع چيزي براي عرض اندام در برابر رقبا نداشت. حتي  ضبط ويدئو با آن ممكن نبود. اما اين غول عالم فناوري به‌طور مداوم سخت‌افزار و فرايند عكاسي موبايل‌هاي هوشمند خود را توسعه بخشيد و دوربين‌هاي اپل روزبه‌روز بهتر و با كيفيت‌تر شدند تا امروز به به فناوري  سه‌‌دوربينه آيفون ۱۱ پرو  رسيده‌ايم. اما عاملي كه دوربين موبايل اپل را اينقدر محبوب و پرطرفدار كرده‌است، سخت‌افزار آن نيست بلكه نرم‌افزار آيفون است.

با همه‌‎گير شدن اپليكيشن‌هايي مانند اينستاگرام (كه در ابتدا تنها با سيستم‌عامل IOS كار مي‌كرد)، ناگهان عده زيادي از مردم شروع به عكاسي با آيفون كردند. اين پديده هر دو مفهوم شبكه اجتماعي و عكاسي را متحول كرد و منجر به رويدادي سالانه با نام جشنواره عكس آيفون شد كه هر ساله، مجموعه‌ي بي‌نظيري از بهترين عكس‌ها را از سراسر جهان گرد هم جمع مي‌كند.

ناگفته نماند كه اين تنها افراد عادي نيستند كه با كمك آيفون موفق به عكاسي شده‌اند. مايكل كريستوفر، عكاس‌خبرنگار مشهور، اخبار مربوط به جنگ ليبي را در سال ۲۰۱۱ با كمك آيفون پوشش داد. اين‌روزها، آيفون به‌طور گسترده در گونه‌ي عكاسي خياباني مورد استفاده قرار مي‌گيرد و استفاده از برند آيفون در عكاسي، نزد اهالي فن با نام آيفونوگرافي شناخته مي‌شود.

براي بيش از يك دهه، سري EOS 5D ،مدل اصلي دوربين حرفه‌اي  Canon بوده است اما توفيق هيچ كدام از آن‎‌ها، با موفقيت افسانه‌اي مدل  5D Mark II سال ۲۰۰۸ قابل مقايسه نيست. اين اولين باري بود كه  Canon  امكان فيلم‌برداري  را به DSLR هاي خود مي‌افزود. اين مدل توانايي ضبط ويدئو با كيفيت فول اچ‌ دي و رزلوشن ۱۰۸۰ پيكسل با سرعت ۳۰ فريم‌بر‌ثانيه داشت ( بعدها با درخواست مشتريان و به‌روز‌رساني دوربين، امكان ضبط با نرخ ۲۴ فريم‌بر‌ثانيه نيز به آن اضافه شد). تركيب كيفيت فول اچ ‌دي با حسگر بزرگ فول فريم  Mark II و قابليت تعويض‌پذيري لنزها موجب شد تا ضبط ويدئو با كيفيت سينمايي از هميشه مقرون به‌صرفه‌تر باشد. اين موضوع، نه‌تنها‌ استقبال گسترده فيلم‌سازان مستقل از اين دوربين را به‌همراه داشت، بلكه باعث رونق بسياري از كسب و كارهاي ديگر مانند شركت‌هاي توليد تجهيزات جانبي نيز شد. استقبال سينماگران از  Canon EOS 5D Mark II تا جايي پيش رفت كه Canon چند سال پس از آن تصميم گرفت تا خط توليد دوربين‌هاي سينمايي اختصاصي خود را نيز راه‌اندازي كند.

در حال حاضر فيلم‌برداري، ويژگي جدانشدني تمام دوربين‌هاي DSLR و بدون آينه به‌شمار مي‌آيد. هرچند Canon ديگر تنها ستاره اين بازار به حساب نمي‌آيد اما قطعا  Canon EOS 5D Mark II  پيش‌گام اين راه بوده است و با گذشت بيش از ۱۰ سال و با وجود حسگر بزرگ ۲۱ مگاپيكسلي خود، هنوز هم گزينه مناسبي براي فيلم‌برداري محسوب مي‌شود.

اگرچه اين دوربين، اولين دوربين بدون آينه تاريخ عكاسي نيست ( اولين دوربين بدون آينه Epson RD1 بوده است)، اما آغازگر رقابت بين دوربين‌هاي بدون آينه و DSLR بود. سوني A7 اولين دوربين بدون آينه‌اي بود كه از حسگر ۳۵ ميلي‌متري فول فريم بهره مي‌گرفت كه دقيقا همان سنسوري بود كه در دوربين‌هاي DSLR حرفه‌اي از آن استفاده مي‌شد. وب‎‌سايت معتبر ديجيتال ترندز، اين دوربين را بهترين دوربين سال ۲۰۱۳ ناميد و اين اولين‌بار بود كه بسياري از عكاسان حرفه‌اي به دوربين‌هاي بدون آينه به چشم جايگزيني مناسب براي DSLR هاي حجيم و سنگين نگاه كردند. جا گرفتن يك حسگر ۲۴ مگاپيكسلي در بدنه‌اي با وزن تنها ۴۷۴ گرم، دستاورد چشمگيري به‌شمار مي‌رفت و ساختار پذيرفتني و كيفيت عكس مناسب اين دوربين موجب شد تا بسياري از عكاسان به دوربين‌هاي بدون آينه روي بياورند؛ اتفاقي كه تا پيش از ظهور A7 در صنعت عكاسي شايد مضحك و نشدني به‌انديشه متخصصين مي‌رسيد.

به دليل همين اقبال متخصصان به دوربين‌هاي بدون آينه بود كه Canon و نيكون هر دو،  در سال ۲۰۱۸  خط توليد دوربين‌هاي بدون آينه خود را راه‌اندازي كردند؛ البته به‌ارزش واگذاركردن سهم بزرگي از بازار مصرف به سوني كه بي‌ترديد، بهاي گزافي براي اين دو شركت در بر داشته است.

عالم عكاسي به‌طور پيوسته در حال تغيير و تحول است و هرساله شاهد بروز و ظهور فناوري‌هاي نوين در اين عرصه هستيم اما هيچ كدام باعث ايجاد تحول عميقي در صنعت عكاسي نشده‌اند. به‌عنوان مثال دوربين لايترو Illum با قابليت فوكوس مجدد پس از ثبت عكس، سروصداي زيادي به راه انداخت اما با وجود تمام اين تمام اين بازارگرمي، مورد استقبال قرار نگرفت. دوربين‌هاي ۳۶۰ درجه مانند گوپرو مكس  موجب طراوت و اميدواري در چشم‌انداز ما به آينده عكاسي و فيلم‌برداري شده‌اند اما تا رسيدن به مقبوليت عام نزد همه مردم، راهي طولاني در پيش دارند. مشابه بسياري از پيشرفت‌هاي فعلي در عرصه عكاسي، شايد تكامل بزرگ بعدي عكاسي نيز  به‌جاي گامي عظيم، به قدم‌هايي كوچك نيازمند باشد. اقداماتي مانند اصلاح مداوم فرايندهاي پيچيده عكاسي يا بازنگري در مسيري كه ما را به اين جايگاه از فناوري رسانده است.

دوربين‌هايي كه در اين مقاله به آن‌ها اشاره شد، همان‌طور كه چرايي و چگونگي عكاسي را متحول كرده‌اند، تعريف تازه‌اي از ماهيت و مفهوم عكاس نيز به‌وجود آوردند و نيم‌نگاهي به گذشته به ما كمك مي‌كند كه ببينيم چه راه طولاني و سختي  را پيموده‌ايم.

ارزش به‌روز، مشخصات متخصص و هر اطلاعاتي كه براي خريد ارزان‌ و آگاهانه‌ي انواع دوربين عكاسي نياز داريد را در بخش محصولات اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران بيابيد. در اين بخش، علاوه‌بر مشخصات متخصص دقيق دوربين‌هاي كانن، نيكون‌، پاناسونيك، سوني و ديگر برند‌ها، امكان مقايسه‌ي دو يا چند محصول دركنار گالري تصاوير رسمي محصولات دردسترس شما خواهد بود.