كشف فسيل شگفت‌انگيزي از كپي‌ها در آلمان

كشف موجودي كه در درختان مي‌زيسته ولي روي پاهاي عقبي خود مي‌ايستاده است، نشان مي‌دهد كه دوپايي (bipedalism) ميليون‌ها سال زودتر از چيزي كه قبلا تصور مي‌شد، ظهور كرده است. بقاياي فسيل‌شده‌ي گونه‌ي تازه كشف‌شده‌اي از يك كپي باستاني نشان مي‌دهد كه او شايد ميليون‌ها سال قبل از پيدايش نخستين انسان‌ها، قادر بوده است كه روي پاهاي خود راه برود. اين يافته‌ها، ايده‌ي پذيرفته‌شده را به چالش مي‌كشانند كه «راه رفتن دوپايي بسيار ديرتر و در اجداد انسان‌هاي مدرن تكامل پيدا كرده است و داشتن اسكلتي كه براي راه رفتن منظم روي دو پا سازگار شده باشد، منحصر‌به‌فرد و مشخصه‌ي انسان‌تباران است». با اين حال، همه‌ي پژوهشگران با اين نتيجه‌گيري موافق نيستند و هنوز مشخص نيست كه جانور باستاني كجاي درخت تكاملي كپي‌ها قرار دارد.

كپي تازه كشف‌شده با نام علمي دانويوس گوگنموسي (Danuvius guggenmosi)، حدود ۱۱/۶ ميليون سال پيش در منطقه‌اي كه اكنون كشور آلمان است، مي‌زيسته است. يافته‌هاي حاصل از اين پژوهش در مجله‌ي Nature منتشر شده است.

فسيل‌هاي كشف‌شده نشان مي‌دهند كه گرچه اين موجود داراي بازوهاي بلندي بوده كه براي آويزان شدن از درختان مناسب بوده است، ويژگي‌هاي پاهاي و ستون فقرات او حاكي از آن است كه او احتمالا مي‌توانسته روي دو پاي خود نيز راه برود. اگر اين نتيجه‌گيري به‌طور گسترده مورد قبول دانشمندان قرار گيرد، مي‌تواند اطلاعات جديدي را درمورد چگونگي و زمان تكامل راه رفتن دوپايي فراهم كند؛ چيزي كه در حال حاضر يك معما است.

فسيل‌هاي دانوويوس، شامل استخوان‌هايي است كه حداقل به چهار نفر تعلق دارد و در گودالي از خاك رس در بايرن كشف شده است

انسان‌تبار آردي‌كپي راميد (Ardipithecus ramidus)، با قدمتي حدود ۴/۴ ميليون سال به‌وضوح جزء دوپايان بوده است و نشانه‌هايي درمورد دو پايي در برخي از گونه‌هاي داراي قدمت ۶ ميليون تا ۷ ميليون سال ديده شده است. اما براساس فسيل‌هاي دانوويوس، به‌انديشه متخصصين مي‌رسد كه راه رفتن روي دو پا قبل از جدايش شاخه‌ي انسان‌تباران از شاخه‌اي كه شامل شامپانزه‌هاي مدرن و شامپانزه‌هاي كوتوله (بونوبو) مي‌شود (حدود ۷ ميليون سال پيش)، تكامل پيدا كرده است. مادلائين بوهمه از دانشگاه توبينگن آلمان، مي‌گويد:

آن‌چه اكنون مسائل را واقعا پيچيده مي‌كند اين است كه اگر خصوصيت دوپايي مشخصه‌ي انسان‌تباران نيست، پس چه چيزي انسان‌تباران را تعريف مي‌كند؟ مقاله‌ي ما ممكن است تعريف انسان‌تباران را به چالش بكشاند.

بوهمه و ديويد بيگان به اتفاق همكارانشان در دانشگاه تورنتو چندين استخوان دانويوس گوگنموس را كه به حداقل چهار نفر تعلق دارند، در گودالي در بايرن پيدا كردند. فسيل‌ها شامل استخوان‌هاي ران، ساق پا و ساعد بود و نيز چندين استخوان دست و پا و مهره نيز وجود داشت. استخوان‌هاي پا و مهره‌ها نشان مي‌دهند كه اين كپي روي دو پا راه مي‌رفته است. براي مثال، شكل برخي از مهره‌ها نشان مي‌دهد كه بخش تحتاني كمر اين كپي باستاني بلند و انعطاف‌پذير بوده است؛ ويژگي كه به انسان‌هاي مدرن اجازه مي‌دهد تا در حالي كه به‌صورت قائم راه مي‌روند، تعادل خود را حفظ كنند. اين كپي باستاني همچنين داراي سازگاري‌هاي مختلفي در زانوها و مچ پاهاي خود بوده است كه به آن‌ها امكان تحمل وزن را مي‌داده است. اما بازوها، دست‌ها و پاهاي قوي اين كپي كه مي‌توانسته شاخه‌ها را محكم بگيرد، موجب شده است پژوهشگران به اين نتيجه برسند كه او احتمالا در درختان مي‌زيسته و روش منحصر‌به‌فردي نيز براي حركت در اطراف داشته است.

برخي از پژوهشگران درمورد اين نتيجه‌گيري متقاعد نشده‌اند. اسكات ويليامز از دانشگاه نيويورك مي‌گويد كه به‌اندازه‌ي كافي استخوان ستون فقرات از اين كپي وجود ندارد كه به‌طور قطع نشان دهد كه بخش تحتاني كمر او بلند و انعطاف‌پذير بوده است. سرجيو المسيجا از موزه‌ي تاريخ طبيعي آمريكا در نيويورك مي‌گويد كه نتيجه‌گيري درمورد حركت كپي تنها براساس شكل چند استخوان دشوار است. سال گذشته، او و همكارانش كشف كردند كه روش مورد استفاده به‌وسيله‌ي گوريل‌ها براي عبور چهار دست و پا از مسيري كوهستاني، تنوع غيرمنتظره‌اي داشته است. او مي‌گويد:

اين مساله در وضعيت مطالعه فسيل‌هاي تكه‌تكه و تغيير شكل يافته چالش برانگيزتر مي‌شود.

مطالعه‌ي جديد، چندين هفته پس از آن منتشر شد كه گروه پژوهشي ديگري كه بيگان نيز عضوي از آن‌ها بود، لگن ۱۰ ميليون ساله‌اي را تشريح كردند كه به كپي باستاني اروپايي ديگري يعني روداپيتكوس هانگاريكوس (Rudapithecus hungaricus) تعلق داشت. ويژگي‌هاي لگن مذكور نشان مي‌داد كه قسمت تحتاني كمر اين كپي باستاني نيز بلند و انعطاف‌پذير بوده است. اين امر نشان مي‌دهد كه او نيز ممكن است يكي از اعضاي درخت دوپايان باشد. براساس اين يافته‌ها، برخي پژوهشگران اين احتمال را مطرح مي‌كنند كه شايد شامپانزه‌ها و گوريل‌هاي مشت‌پيما از يك جد دوپا تكامل پيدا كرده باشند و انسان‌هاي مدرن ممكن است دوپايي را مستقيما از جانوراني مانند دانويوس گوگنموس به ارث برده باشند. اما ديويد آلبا از موسسه‌ي ديرينه‌شناسي كاتالان در بارسلونا درمورد درانديشه متخصصين گرفتن راه رفتن دانويوس گوگنموس به‌عنوان حالت اوليه‌ي راه رفتن انسان‌تباران هشدار مي‌دهد. او اين تفسير را مخصوصا با توجه به اين موضوع كه گروه بوهمه و بيگان هنوز تجزيه‌و‌تحليل كاملي براي تعيين ارتباط احتمالي دانويوس گوگنموس و انسان‌تباران انجام نداده‌اند، درست نمي‌داند.

دسيلوا مي‌گويد فرض كردن يك خط مستقيم اجداي بين دانويوس گوگنموس و انسان‌تباران عاقلانه نيست زيرا دانويوس گوگنموس بسيار قديمي‌تر از اولين فسيل‌هاي يافت‌شده‌ي انسان‌تباران است. البته او مي‌گويد حتي اگر معلوم شود كه اين موجود در مسير دوپا شدن انسان تباران قرار نمي‌گيرد، اين كشف اهميت دارد زيرا نشان مي‌دهد كه كپي‌ها در طول تكامل بيش از يك بار خصوصيت دوپايي را كسب كرده‌اند. كپي دانويوس گوگنموس مي‌تواند سرنخ‌هايي را درمورد شرايطي كه موجب شد كپي‌ها روي دوپاي خود راه بروند، فراهم كند.