پانگولين؛ مظنون جديد انتشار ويروس كرونا در چين

پژوهشگران چيني كه روي منشا حيواني شيوع ويروس مرگبار كرونا در چين مشغول پژوهش هستند، به‌تازگي اعلام كرده‌اند كه پيوند گم‌شده‌ي بين انسان‌ها و خفاش‌ها در انتقال ويروس كرونا ممكن است پانگولين (مورچه‌خوار پولك‌دار) باشد، اما دانشمندان ديگر مي‌گويند جست‌وجو به پايان نرسيده است. در مطالعه‌ي اوليه دراين‌زمينه، به مارها اشاره شد كه البته اين ايده رد شد و گونه‌هاي كانديداي زيادي كه در بازار حيوانات ووهان به فروش مي‌رسيدند به‌عنوان منشا ويروس مذكور مورد توجه قرار گرفتند. در شيوع سارس در سال‌هاي ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳، سويه‌ي ديگري از ويروس كرونا نقش داشت كه به واسطه‌ي گربه‌ي زباد، پستاندار كوچكي كه به خاطر گوشتش در چين ارزشمند است، به انسان‌ها منتقل شد.

بسياري از حيوانات مي‌توانند ويروس‌ها را به گونه‌هاي ديگر منتقل كنند و تقريبا تمام سويه‌هاي ويروس‌هاي كرونا كه موجب بيماري انسان مي‌شوند، از حيات‌وحش سرچشمه گرفته‌اند. طبق آخرين پژوهش‌ها، خفاش‌ها به‌عنوان ناقلين جديدترين سويه از ويروس كرونا كه تاكنون حدود ۳۴ هزار نفر را بيمار و حداقل ۷۲۴ نفر را در سرتاسر جهان و عمدتا در چين كشته است، مطرح مي‌شود. نتايج يك تجزيه‌و‌تحليل ژنتيكي نشان داد كه سويه‌اي از ويروس كه هم‌اكنون درحال بين انسان‌ها است، با سويه‌اي كه در خفاش‌ها ديده شده است، ۹۶ درصد تشابه ژنتيكي دارد. اما بنا به‌گفته‌ي آرنو فونتانت از مؤسسه‌ي پاستور فرانسه، بيماري به‌طور مستقيم از خفاش‌ها به انسان‌ها منتقل نشده است. او در مصاحبه با خبرگزاري فرانسه (AFP) گفت:

ما فكر مي‌كنيم كه حيوان ديگري در اين ميان نقش واسطه را داشته است.

چندين مطالعه نشان داده‌اند ويروسي كه در خفاش‌ها شناسايي شده، فاقد ابزارهاي لازم براي اتصال به گيرنده‌هاي سلولي انسان است. اما هنوز مشخص نيست كه كدام حيوان نقش واسطه را داشته است. فونتانت معتقد است كه حيوان واسط احتمالا پستانداري است كه به خانواده‌ي گوركن‌ها تعلق دارد.

به گزارش شين‌هوآ، خبرگزاري رسمي چين، دانشمندان دانشكده‌ي كشاورزي در جنوب چين پس از آزمايش بيش از هزار نمونه از حيوانات وحشي دريافتند كه توالي ژنوم ويروس‌هاي شناسايي‌شده در پانگولين‌ها با توالي ژنوم ويروس‌ كرونا آلوده‌كننده انسان‌، ۹۹ درصد شباهت ژنتيكي دارد. اما متخصصان ديگر خواستار احتياط دراين‌زمينه شدند. جيمز وود، رئيس گروه دامپزشكي دانشگاه كمبريج گفت:

اين شواهد علمي نيست. پژوهش در زمينه‌ي مخازن حيواني بسيار مهم است اما نتايج بايد به‌منظور مطالعه بين‌المللي منتشر شود. تنها يك گزارش ساده مبني‌بر تشخيص RNA ويروسي با تشابه توالي ۹۹ درصد كافي نيست.

پژوهشگران براي مشخص كردن قطعي مقصر بايد هرگونه‌ جانوري را كه در بازار به فروش مي‌رسيد، مورد آزمايش قرار دهند؛ كاري كه باتوجه به بسته‌شدن دائمي بازار تقريبا غيرممكن است. مارتين پيترز، ويروس‌شناس مؤسسه‌ي پژوهش و توسعه فرانسه (IRD)، با گروهي كار مي‌كرد كه حيوان ميزبان ويروس ابولا را در جريان ايپدمي اخير شناسايي كرد. آن‌ها دريافتند كه خفاش ويروس را به انسان‌ها منتقل كرده و پيترز بر اين باور است كه اين بار نيز احتمالا همان‌طور باشد. او در جريان پژوهش خود درمورد منشا ابولا به AFP گفته بود:

ما هزاران نمونه مدفوع خفاش را از چندين منطقه از آفريقا جمع‌آوري كرديم.

فونتانت گفت پژوهشگران چيني نيز به همين روش كار كرده‌اند و مي‌گويند نمونه‌هايي را از يك كاميون زباله مورد تجزيه‌و‌تحليل قرار داده‌اند.

درمورد ابولا، پژوهش‌ در سال ۱۹۷۶ آغاز شد و اولين نتايج سال ۲۰۰۵ منتشر شد.

يك عامل تعيين‌كننده اين است كه چه درصدي از گونه با ويروس مورد انديشه متخصصين عفوني شده‌اند. لروي گفت:

اگر اين مقدار كم باشد، براي مثال كمتر از يك درصد، آشكار است كه احتمال اينكه بتوانيد يك حيوان آلوده را پيدا كنيد، كاهش پيدا مي‌كند.

براي فونتانت، ويروس كرونا تنها جديدترين نمونه از پيامدهاي فاجعه‌بار خوردن حيوانات وحشي حامل ويروس به‌وسيله‌ي انسان است. او گفت چين بايد عليه فروش حيوانات وحشي در بازارها اقدامات ريشه‌اي انجام دهد. در پكن اين كار تنها ماه گذشته و زماني‌كه شيوع از كنترل خارج شده بود، ممنوع شد. فرانسوا رنود پژوهشگر مركز ملي پژوهش‌هاي علمي مستقر در پاريس گفت:

ما هر بار سعي مي‌كنيم كه آتش را خاموش كنيم و پس از اتمام آن منتظر مورد بعدي مي‌مانيم.

رنود توصيه كرد كه فهرستي از حيواناتي كه به‌طور بالقوه مي‌توانند ويروس‌ها را به انسان منتقل كنند، تهيه شود. او گفت:

بايد قبل از آغاز همه‌گيري آن را يافت و رويكردي فعالانه در پيش گرفت.