ورزش با سوخت‌رساني به سيستم ايمني، سرطان را مهار مي‌كند
بس از فعاليت بدني شديد، افزايش سطح متابوليت‌هاي خاصي مانند لاكتات، ممكن است سلول‌هاي ايمني مهم موجود در خون را تغذيه كند. اين نتايج عمدتا بر اساس آزمايش‌هايي است كه روي موش‌ها انجام شده؛ اما آزمايش‌هاي اوليه در مردان نشان مي‌دهد ممكن مكانيسم مشابهي است در انسان نقش داشته باشد. هلن راﻧﺪﮐﻮﯾﺴـﺖ، پژوهشگر سرطان در مؤسسه كارولينسكا در سوئد، مي‌گويد: «پژوهش ما نشان مي‌دهد ورزش روي توليد مولكول‌ها و متابوليت‌هاي مختلفي كه سلول‌هاي ايمني مبارزه‌كننده با سرطان را فعال مي‌كنند، اثر مي‌گذارد و از اين طريق رشد سرطان را مهار مي‌كند.»
پژوهش‌هاي گذشته نشان داده‌اند كه ورزش با اندكي كاهش خطر تشكيل تومور در مثانه، سينه، روده بزرگ، كليه و معده همراه است و شواهد باليني محكمي داريم كه نشان مي‌دهند حركت بدني مي‌تواند به برخي بيماران كمك كند بر بيماري غلبه كنند و بهبود يابند. ورزش حتي ممكن است طول عمر آن‌ها را بيشتر كند. پژوهش‌هايي كه روي حيوانات انجام شده، نتايج مشابهي نشان داده است: فعاليت بدني منظم به طريقي از رشد تومورهاي بدخيم مي‌كاهد.
هنوز مكانيسم پشت‌صحنه‌ي اين ارتباط مشخص نشده است. مزاياي ورزش جسمي در زمينه‌ي مبارزه با سرطان ممكن است با تغيير در وزن بدن، هورمون‌ها يا سيستم ايمني افراد مرتبط باشد. در پژوهش جديد احتمال آخر مورد مطالعه قرار مي‌گيرد. پژوهشگران موش‌ها را به دو گروه تقسيم كردند (گروهي كه به چرخ گردان دسترسي داشتند و گروهي كه به ابزاري براي فعاليت بدني دسترسي نداشتند) و متوجه شدند رشد سرطان در موش‌هايي كه به‌طور مرتب ورزش مي‌كردند، آهسته‌تر است و اين موش‌ها نرخ ماندگاري بالاتري دارند.
براي دستيابي به اين هدف موش‌ها بايد بتوانند سلول T كشنده توليد كنند كه نوعي گلبول سفيد خون است و براي حمله به سرطان تخصيص بايد. بدون توانايي توليد اين نشانگرهاي مهم ايمني، فعاليت بدني نمي‌تواند به همان اندازه رشد سرطان را سركوب كند. از طرف ديگر، وقتي موش‌هاي دچار سرطان ورزش نمي‌كردند و سلول‌هاي T كشنده از موش‌هاي داراي فعاليت بدني به آن‌ها تزريق مي‌شد، چشم‌انداز آن‌ها به‌طور كلي بهبود پيدا مي‌كرد. پژوهشگران در مقاله‌ي خود مي‌نويسند: «اين نتايج نشان مي‌دهد سلول‌هاي T كشنده با ورزش تغيير مي‌كنند و اثربخشي آن‌ها بر تومورها بهبود مي‌يابد.»
به انديشه متخصصين مي‌رسد اين تغييرات با لاكتات ارتباط داشته باشد؛ لاكتات متابوليتي است كه هنگام ورزش در عضلات توليد و وارد جريان خون مي‌شود. در موش‌ها، متابوليت‌هاي مرتبط با ورزش پس از ورزش تا ۸ برابر افزايش پيدا مي‌كرد. همان‌طور كه انتظار مي‌رفت، سلول‌هاي T موجود در خون افزايش ميزان جذب اين عامل را نشان مي‌دادند.
نتايج مطالعه‌ي جديد از يافته‌هاي مطالعه‌ي پيشين حمايت مي‌كند كه برخي از نويسندگان مطالعه‌ي جديد در آن مشاركت داشتند. مطالعه‌ي مذكور نشان مي‌داد لاكتات مي‌تواند به سوخت‌رساني به سلول‌هاي T موجود در خون كمك كند و به‌طور بالقوه فعاليت ضد تومور آن‌ها را افزايش دهد. در اين مورد، وقتي به‌طور روزانه دوزهاي بالايي از لاكتات به موش‌ها تزريق مي‌شد و حتي بدون ورزش، حيوانات افزايش سلول‌هاي T درون تومور و كاهش رشد كلي تومور نشان مي‌دادند. پژوهشگران مي‌نويسند: «اين يافته‌ها نشان مي‌دهد تزريق لاكتات برخي از اثرات ورزش را تقليد مي‌كند؛ اما ورزش به‌جز افزايش سطوح لاكتات اثرات ديگري هم دارد.»
درحالي‌كه پژوهش‌هاي گذشته عمدتا روي مدل‌هاي حيواني تمركز داشته‌اند، در مطالعه‌ي جديد آزمايش مقدماتي روي انسان‌ها انجام شد كه نتايج تقريبا مشابهي حاصل كرد. پژوهشگران نمونه خون ۸ مرد سالم را قبل و بعد از ۳۰ دقيقه دوچرخه‌سواري گرفتند و متوجه افزايش در برخي از همان متابوليت‌هايي شدند كه در موش‌هاي داراي فعاليت بدني افزايش پيدا كرده بود.
اگر افزايش متابوليت‌ها در انسان پس از ورزش مانند افزايش در متابوليت‌ها در موش‌ها باشد، عوامل حاصل از ورزش مانند لاكتات ممكن است سيستم ايمني را تقويت كنند و سلول‌هاي T انساني را از انديشه متخصصين كشتن سرطان كارآمدتر كنند. البته براي مطالعه اين ارتباط در انسان‌ها به پژوهش‌هاي بيشتري نياز است. راﻧﺪﮐﻮﯾﺴـﺖ مي‌گويد: «ما اميدواريم اين نتايج بتواند به درك عميق‌تر از نحوه‌ي تأثير سبك زندگي روي سيستم ايمني كمك كند و به توسعه‌ي ايمني‌درماني‌هاي جديد براي مبارزه عليه سرطان بينجامد.»
نتايج اين مطالعه پيشرفت هيجان‌انگيزي است؛ اما همچون بيشتر موارد، در پژوهش‌هاي سرطان نبايد به ورزش به‌عنوان نوعي راه حل جادويي نگاه كرد. براي مثال، پژوهشگران در فراتحليلي كه در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، دريافتند در افرادي كه بيشترين فعاليت بدني را انجام مي‌دادند و در مقايسه با افرادي كه ميزان فعاليت بدني آن‌ها كمتر از همه بود، خطر كلي سرطان ۱۰ درصد كاهش پيدا مي‌كرد. اگر خطر ابتلا به سرطان در طول زندگي ۴۰ درصد باشد، اين ميزان تأثير احتمال سرطان را از ۴۰ درصد به ۳۶ درصد مي‌رساند كه كاهش قابل توجهي است؛ اما در كل زياد نيست.
بااين‌حال اگر ورزش واقعا بتواند قدرت سلول‌هاي T كشنده را در انسان‌ها بهبود بخشد، تقليد اثرات پشت‌صحنه‌ي آن ممكن است يكي از اميدواركننده‌ترين مسيرها براي درمان‌هاي آينده سرطان باشد. اكنون بايد مكانيسم عمل آن را كشف كنيم.
نتايج اين مطالعه در مجله‌ي eLife منتشر شده است.
هم انديشي ها