آنتي اكسيدان چيست؟ هر آنچه بايد درباره آنتي اكسيدان بدانيم

آنتي اكسيدان‌ها مواد طبيعي يا ساخته‌‌ي دست انسان هستند كه مي‌توانند برخي از آسيب‌هاي سلولي را به‌ تأخير بيندازند يا از آن‌ها جلوگيري كنند‌. رژيم‌هاي غذايي حاوي سبزي‌ها و ميوه‌ها، منابعي غني از آنتي اكسيدان‌ هستند؛ اما تاكنون نقش مكمل‌هاي آنتي‌اكسيداني در پيشگيري از بيماري‌ها اثبات نشده است. ويتامين‌هاي C و E، سلنيوم و كاروتنوئيدها مانند بتاكاروتن، ليكوپن و لوتئين نمونه‌هايي از آنتي اكسيدان‌ها هستند. در اين مقاله، آنتي اكسيدان‌ها را معرفي و به مزاياي آن‌ها براي پوست و مكمل‌هاي آنتي اكسيداني و عوارض مصرف آن‌ها اشاره خواهيم كرد. با اخبار تخصصي، علمي، تكنولوژيكي، فناوري مرجع متخصصين ايران همراه باشيد.

اكسيداسيون واكنشي شيميايي است كه مي‌تواند راديكال‌هاي آزاد و واكنش‌ زنجيره‌اي ايجاد كند و به سلول‌هاي بدن آسيب بزند. آنتي اكسيدان‌ها تركيباتي هستند كه مي‌توانند از اكسيداسيون جلوگيري كنند. آنتي اكسيدان‌هايي مانند تيول يا اسيد اسكوربيك (ويتامين C) اين واكنش‌هاي زنجيره‌اي را مي‌توانند مهار كنند. براي تعادل استرس اكسيداتيو، گياهان و حيوانات سيستم‌هاي پيچيده‌اي از آنتي اكسيدان‌هاي همپوشان مانند گلوتاتيون را حفظ مي‌كنند.

ويتامين‌هاي A و C و E از آنتي اكسيدان‌هاي غذايي هستند. اصطلاح آنتي اكسيدان براي مواد شيميايي صنعتي نيز به‌ كار مي‌رود كه در طول توليد براي جلوگيري از اكسيداسيون به محصولات اضافه مي‌شود. اين آنتي اكسيدان‌هاي صنعتي در مواردي براي جلوگيري از اكسيداسيون لاستيك‌هاي مصنوعي و پلاستيك‌ها و سوخت‌ها استفاده مي‌شوند يا به‌عنوان مواد نگه‌دارنده در مواد غذايي و مواد آرايشي به‌ كار مي‌روند.

آنتي اكسيدان‌ها مي‌توانند از برخي آسيب‌هاي ناشي از راديكال‌هاي آزاد جلوگيري كنند. آنتي اكسيدان‌ها موادي هستند كه مي‌توانند بدن را در برابر تخريب و آسيب سلولي راديكال‌هاي آزاد و مولكول‌هاي ناپايداري حفظ كنند كه بدن به‌عنوان واكنش در برابر فشارهاي محيطي و ساير فشارها توليد مي‌كند. براي درك بهتر نقش آنتي اكسيدان‌ها در بدن و عملكرد آن‌ها بايد ابتدا اطلاعاتي درباره راديكال‌ها‌ي آزاد داشته باشيم.

فرايند اكسيداسيون در بدن انسان به غشاي سلولي و ساير ساختارها از جمله پروتئين‌هاي سلولي و ليپيد‌ها و DNA آسيب مي‌زند. هنگامي‌ كه اكسيژن متابوليزه مي‌شود، مولكول‌هاي ناپايداري به نام راديكال‌هاي آزاد ايجاد مي‌كند كه الكترون‌هاي ساير مولكول‌ها را به‌ سرقت مي‌برند. اين موضوع باعث آسيب به ساختار DNA و ساير سلول‌ها مي‌شود.

بدن مي‌تواند با برخي راديكال‌هاي آزاد كنار بيايد و حتي براي عملكرد مؤثر به آن‌ها نياز دارد؛ اما آسيب ناشي از ازدياد بيش‌ از‌ حد راديكال‌هاي آزاد با گذشت زمان ممكن است جبران‌ناپذير باشد و به بيماري‌هاي خاصي از جمله بيماري‌هاي قلبي و كبدي و برخي سرطان‌ها مانند سرطان‌هاي دهان، مري، معده و روده منجر شود.

• تخريب لنز چشم كه باعث كاهش بينايي مي‌شود.
• التهاب مفاصل (آرتروز)
• آسيب به سلول‌هاي عصبي در مغز كه باعث ايجاد بستري مناسب براي بيماري‌هايي مانند پاركينسون يا آلزايمر است.
• تسريع در روند پيري
• افزايش خطر بيماري كرونر قلبي؛ زيرا راديكال‌هاي آزاد كلسترول ليپوپروتئين با چگالي كم (LDL) را به چسبيدن به ديواره شريان ترغيب مي‌كنند.
• سرطان‌هاي خاصي كه بر اثر  آسيب‌ ديدن DNA سلول ايجاد مي‌شوند.

نقش آنتي‌اكسيدان‌ها در برابر راديكال‌هاي آزاد ديده مي‌شود؛ زيرا اين مواد شيميايي به متوقف يا محدود‌ كردن آسيب‌هاي ناشي از راديكال‌هاي آزاد كمك مي‌كنند. بدن از آنتي اكسيدان‌ها براي تعادل راديكال‌هاي آزاد استفاده مي‌كند و باعث مي‌شود سلول‌ها آسيب نبينند. آنتي اكسيدان‌ها مي‌توانند برخي از آسيب‌هاي ناشي از راديكال‌هاي آزاد را خنثي و معكوس كنند و باعث تقويت ايمني بدن شوند.

در دهه ۱۹۹۰، زماني‌ كه دانشمندان دريافتند آسيب راديكال‌هاي آزاد در مراحل اوليه تصلب شرايين، سرطان، از‌ دست‌ دادن بينايي و بيماري‌هاي مزمن ديگر مؤثر است، آنتي اكسيدان‌ها در كانون توجه عموم قرار گرفتند. برخي مطالعات نشان داد افرادي كه ميوه و سبزي‌هاي غني از آنتي اكسيدان كمتري مصرف مي‌كنند در مقايسه‌ با افرادي كه مقدار مناسبي از اين مواد را دريافت مي‌كنند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به اين بيماري‌هاي مزمن هستند. بنابراين، آزمايش‌هاي باليني مطالعه تأثير مواد منفرد به‌صورت مكمل، به‌ويژه بتاكاروتن و ويتامين E‌ در برابر بيماري‌هاي مزمن را شروع كرد.

پيش از اينكه نتايج اين آزمايش‌ها به‌ دست بيايد، رسانه‌ها و صنايع مكمل و غذايي تبليغ مزاياي آنتي اكسيدان‌ها را آغاز كردند. اين‌گونه بود كه توت‌هاي‌ منجمد، چاي سبز و ساير غذاهاي داراي برچسب غني از آنتي اكسيدان در قفسه فروشگاه‌ها ظاهر شدند. سازندگان مكمل‌ها نيز تبليغ خواص مبارزه با بيماريِ انواع آنتي اكسيدان‌ها را از سر گرفتند.

با اينكه نتايج تحقيقات متفاوت بود، اكثر آن‌ها نتوانستند مزاياي مورد انتظار را پيدا كنند. بيشتر تيم‌هاي تحقيقاتي گزارش دادند ويتامين E و ساير مكمل‌هاي آنتي اكسيداني از بيماري قلبي يا سرطان پيشگيري نمي‌كنند. حتي مطالعه‌اي نشان داد مصرف مكمل‌هاي بتاكاروتن احتمال ابتلا به سرطان ريه در افراد سيگاري را افزايش مي‌دهد. در مقابل، برخي از آزمايش‌ها مزايايي مصرف آنتي اكسيدان‌ها را گزارش كردند. به‌عنوان مثال، پس از هجده سال پيگيري‌ محققان دريافتند مصرف مكمل‌هاي بتاكاروتن با كاهش متوسط ​​مقدار اختلالات شناختي و زوال عقل همراه است.

در واقع آنتي اكسيدان‌ها، مواد معدني، فيبر و ساير موادي كه به‌طور طبيعي در ميوه‌ها، سبزي‌ها و غلات كامل يافت مي‌شود، به جلوگيري از انواع بيماري‌هاي مزمن كمك مي‌كنند؛ اما اين‌طور نيست كه دُزهاي زياد مكمل‌هاي آنتي اكسيداني بتوانند همين مزيت را به‌ همراه داشته باشند.

يكي از دلايل احتمالي اين امر كه بسياري از مطالعات درباره مكمل‌هاي آنتي اكسيدان فوايد آن‌ها را براي سلامتي نشان نمي‌دهد، اين است كه آنتي اكسيدان‌ها در تركيب با ساير مواد مغذي و مواد شيمياييِ گياهي و حتي آنتي اكسيدان‌هاي ديگر به بهترين شكل عمل مي‌كنند. به‌عنوان مثال، يك فنجان توت‌فرنگي تازه حدودا حاوي ۸۰ ميلي‌گرم ويتامين C است.

ويتامين سي ماده‌اي مغذي با فعاليت آنتي اكسيداني چشمگير است. حال مكملي ۵۰۰ ميلي‌گرم ويتامين سي دارد، از مواد شيميايي گياهي (پلي‌فنول) بي‌بهره است كه به‌طور طبيعي در توت‌فرنگي وجود دارد. مواد شيميايي ديگر موجود در توت‌فرنگي مانند پروآنتوسيانين و فلاونوئيد فعاليت آنتي اكسيداني دارند و مي‌توانند به خاصيت درماني توت‌فرنگي كمك كنند. پلي‌فنول‌ها در كنار خاصيت آنتي اكسيداني، خواص شيميايي بسياري دارند. اگر ماده‌اي مغذي با فعاليت آنتي اكسيداني بيش‌ از‌ حد نياز مصرف شود، مي‌تواند باعث اثر معكوس پرواكسيداني شود. به‌ همين‌ دليل، ممكن است استفاده از مكمل آنتي اكسيداني با ماده شيميايي ايزوله براي همه مؤثر نباشد.

تفاوت در مقدار و نوع آنتي اكسيدان موجود در غذاها در‌ مقايسه‌ با آن‌هايي كه در مكمل‌ها هستند، ممكن است باعث ايجاد تفاوت در تأثيرگذاري آن‌ها شود. مطالعات نشان مي‌دهد مصرف بيشتر ميوه‌ها، سبزي‌ها و حبوبات غني از آنتي اكسيدان خطر ابتلا به بيماري‌هاي مزمن مرتبط با استرس اكسيداتيو مانند بيماري‌هاي قلبي عروقي، سرطان و مرگ‌و‌مير ناشي از آن‌ها را كاهش مي‌دهد. اعتقاد بر اين است كه رژيم غذايي گياهي از بيماري‌هاي مزمن مرتبط با استرس اكسيداتيو محافظت مي‌كند؛ اما همچنان مشخص نيست اين اثر محافظتي صرفا به‌ دليل وجود آنتي اكسيدان‌ها است يا به ساير مواد موجود در غذاها يا تركيبي از هر دو آن‌ها بستگي دارد.

صدها و احتمالا هزاران ماده وجود دارد كه مي‌تواند به‌عنوان آنتي اكسيدان عمل كند. هر كدام از اين مواد نقش خاص خود را ايفا مي‌كنند و مي‌توانند با ديگر مواد ارتباط برقرار كنند تا بدن را به عملكردي مؤثر برسانند. آنتي اكسيدان‌ در واقع نام يك ماده نيست‌؛ بلكه بيشتر واژه‌اي توصيفي درباره عملكرد طيف وسيعي از مواد است. ويتامين A، ويتامين C، ويتامين E، بتاكاروتن، ليكوپن، لوتئين، سلنيوم، منگنز و زآگزانتين نمونه‌هايي از آنتي اكسيدان‌هايي هستند كه در خارج از بدن قرار دارند.

فلاونوئيدها‌، فلاون‌ها، كاتچين‌ها‌، پلي‌فنول‌ها و فيتواستروژن‌ها از انواع آنتي اكسيدان‌ها و مواد مغذي گياهي هستند كه در غذاهاي گياهي يافت مي‌شوند. هر آنتي اكسيدان عملكرد متفاوتي دارد و با ماده ديگر نمي‌تواند جايگزين شود‌؛ به‌ همين‌ دليل، مهم است افراد رژيم غذايي متنوعي داشته باشند.

غذاهاي گياهي، به‌ويژه ميوه‌ها و سبزي‌ها از بهترين منابع آنتي اكسيداني هستند. به غذاهايي كه آنتي اكسيدان زيادي دارند، «ابرغذا» (سوپرفود) مي‌گويند. براي دريافت غذايي برخي از آنتي اكسيدان‌هاي خاص سعي كنيد موارد زير را در رژيم غذايي خود بگنجانيد:

• ويتامين A: محصولات لبني و تخم‌مرغ و جگرسياه
• ويتامين C: بيشتر ميوه‌ها و سبزي‌ها به‌ويژه انواع توت‌ها و پرتقال و فلفل‌دلمه‌اي
• ويتامين E: آجيل و دانه‌ها، روغن آفتاب‌گردان و ساير روغن‌هاي گياهي و سبزي‌هاي برگدار و سبز
• بتاكاروتن: ميوه‌ها و سبزي‌هاي با رنگ روشن مانند هويج‌، نخودفرنگي، اسفناج و انبه
• ليكوپن: ميوه‌ها و سبزي‌هاي با رنگ صورتي و قرمز، از جمله گوجه فرنگي و هندوانه
• لوتئين: سبزي‌هاي سبز و برگدار و ذرت و پرتقال
• سلنيوم: برنج، ذرت، گندم و ساير غلات كامل و آجيل، تخم‌مرغ، پنير و حبوبات

بد نيست بدانيد پخت‌و‌پز غذاهاي خاص مي‌تواند مقدار آنتي اكسيدان آن‌ها را افزايش يا كاهش بدهد. ليكوپن آنتي اكسيداني است كه باعث قرمزي گوجه‌فرنگي مي‌شود. هنگامي‌ركه گوجه‌فرنگي حرارت مي‌بيند، ليكوپن به‌اصطلاح فراهم‌‌زيست‌تر مي‌شود؛ در نتيجه هضم و استفاده از آن براي بدن آسان‌تر مي‌شود. اين در حالي است كه مطالعات نشان داده‌اند گل‌كلم، نخود‌فرنگي و كدو سبز فعاليت آنتي اكسيداني خود را در فرايند پخت‌و‌پز از دست مي‌دهند. به‌ خاطر بسپاريد كه بايد انواع غذاهاي غني از آنتي اكسيدان را به‌ هر دو شكل پخته و خام در رژيم روزانه خود بگنجانيد.

غذاها بهترين منابع براي دريافت آنتي اكسيدان‌هاي مورد نياز در رژيم هستند و اشكالي در ايمني آنتي اكسيدان‌هاي به‌دست‌آمده از منابع غذايي وجود ندارد. بر خلاف غذاها، مكمل‌هاي آنتي اكسيداني ممكن است خطراتي داشته باشد كه برخي از آن‌ها عبارت‌اند از:

• مكمل‌هاي بتاكاروتن در دُز زياد خطر ابتلا به سرطان ريه را در افراد سيگاري افزايش مي‌دهند.
• مكمل‌هاي ويتامين E در دُز زياد با افزايش خطر ابتلا به سكته مغزي و سرطان پروستات ارتباط دارند.
• مكمل‌هاي آنتي اكسيداني ممكن است با برخي از داروها تداخل داشته باشند.
• مكمل‌هاي ويتامين E ممكن است خطر خون‌ريزي را در افرادي افزايش بدهند كه از داروهاي رقيق‌كننده خون (مثل داروهاي ضد انعقاد) استفاده مي‌كنند.
• برخي از مطالعات نشان داده‌اند استفاده از مكمل‌هاي آنتي اكسيداني در درمان سرطان ممكن است مضر باشد.

علاوه‌ بر عوارض جانبي احتمالي و افزايش خطر ابتلا به بيماري‌ها و تداخل دارويي، مطالعات متعدد نتوانستند مزاياي چنداني براي استفاده از مكمل‌هاي آنتي‌اكسيداني كشف كنند. محققان دلايل مختلفي براي اين امر مطرح كرده‌اند كه برخي از آن‌ها از اين‌ قرارند:

• اثرهاي مفيد آنتي اكسيدان‌ها در رژيم‌هاي غذايي حاوي سبزي‌ها و ميوه‌ها يا ساير غذاهاي غني از آنتي اكسيدان ممكن است در واقع به‌واسطه مواد ديگر موجود در همان غذاها و  ساير عوامل رژيم غذايي يا سبك زندگي ايجاد شده باشد.
• اثرهاي دُزهاي زياد مكمل‌هاي آنتي اكسيدان‌ كه در مطالعات استفاده شده، ممكن است با اثر مقادير كمتر آنتي اكسيدان‌هاي مصرف‌شده در غذاها متفاوت باشد.
• تفاوت در تركيب شيميايي آنتي اكسيدان‌هاي غذايي و مكمل‌هاي آنتي‌ اكسيداني ممكن است اثرهاي آن‌ها را تغيير بدهد. براي مثال، هشت شكل شيميايي از ويتامين E در غذاها وجود دارد؛ اما مكمل‌هاي ويتامين E معمولا فقط يكي از اين اشكال (آلفاتوكوفرول) را شامل مي‌شوند. تقريبا در تمام مطالعات تحقيقاتي درباره ويتامين E از آلفاتوكوفرول استفاده شده است.
• براي برخي بيماري‌ها، آنتي اكسيدان‌هاي خاص ممكن است مؤثرتر از موارد آزمايش‌شده در تحقيقات باشند. به‌عنوان مثال، براي جلوگيري از بيماري‌هاي چشمي، آنتي اكسيدان‌هايي كه در چشم وجود دارند (مانند لوتئين)، ممكن است مفيدتر از آنتي‌اكسيدان‌هايي مانند بتاكاروتن باشند كه در چشم يافت نمي‌شوند.
• رابطه بين راديكال‌هاي آزاد و سلامتي ممكن است پيچيده‌تر از آن باشد كه قبلا تصور مي‌شد. در‌ واقع در برخي شرايط راديكال‌هاي آزاد ممكن است مفيد و از‌ بين‌ بردن آن‌ها نامطلوب باشد.
• ممكن است اثر مكمل‌هاي آنتي اكسيداني در بازه زماني كافي براي جلوگيري از بيماري‌هاي مزمن مانند بيماري‌هاي قلبي‌و‌عروقي يا سرطان مطالعه نشده باشد كه در طول دهه‌ها ايجاد مي‌شوند. اين يعني ممكن است شرايط آزمايش (در اين‌جا پارامتر زماني) باعث ديده‌ نشدن اثر مكمل‌هاي آنتي‌ اكسيداني باشد.
• شركت‌كنندگان در تحقيقات يا از اعضاي جامعه عمومي بودند يا افرادي كه در معرض خطر زيادي از بيماري‌هاي خاص قرار داشتند؛ بنابراين لاخبار تخصصيا زير افزايش استرس اكسيداتيو نبودند. با اين حساب ممكن است آنتي اكسيدان‌ها به جلوگيري از بيماري در افرادي كمك كند كه تحت تأثير افزايش استرس اكسيداتيو قرار دارند؛ حتي اگر اين مكمل از اين بيماري در افراد ديگر جلوگيري نكند.

طبق انديشه متخصصينيه راديكال‌هاي آزاد درباره روند پيري، غذاهايي با مقدار ORAC مناسب ممكن است بتواند سرعت روند اكسيداتيو و آسيب راديكال‌هاي آزاد را كُند كنند كه احتمالا در تحليل رفتن و بيماري‌هاي مرتبط با سن نقش دارند. درحالي‌كه هيچ مقدار رسمي براي مصرف روزانه از واحد ORAC وجود ندارد، محققان مختلف پيشنهاد مي‌كنند مصرف بهينه بين ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز باشد. همچنين، USDA مصرف ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز را پيشنهاد مي‌كند. در جدول زير، مقدار آنتي‌اكسيدان موجود در هر ۱۰۰ گرم ماده غذايي بر حسب ORAC ارائه شده است.

حتما تاكنون كرم‌هايي داشته‌ايد كه حاوي آنتي‌اكسيدان باشند. آنتي اكسيدان‌ها با محدود‌ كردن توليد راديكال‌هاي آزادي كه مي‌توانند به پوست آسيب برسانند، از پوست محافظت مي‌كنند. در صورت استفاده روزانه، آن‌ها مي‌توانند لنتيجن‌ها (لكه‌هاي پوستي ناشي از آفتاب) را كاهش بدهند و با علائم قابل مشاهده‌ پيري مبارزه كنند و التهابات پوستي را التيام ببخشند. بعضي از آنتي اكسيدان‌ها مي‌توانند به پوست آب‌رساني كنند و باعث افزايش رطوبت لازم براي احياي دوباره پوست شوند. به‌طور خلاصه، آنتي اكسيدان‌ها از پوست در برابر آسيب‌ محافظت و به كُند‌ شدن پيري پوست كمك مي‌كنند. مطالعات نشان داده است گنجاندن آنتي اكسيدان‌ها در رژيم مراقبت از پوست مي‌تواند به پوست شما كمك كند تا با آسيب راديكال‌هاي آزاد مقابله كند و از استرس اكسيداتيو بهبود يابد.

استرس اكسيداتيو كلاژن را تجزيه و از روند ترميم طبيعي پوست ممانعت مي‌كند و باعث التهاب آن مانع مي‌شود. اين اثرها به‌صورت خطوط ريز، چين‌و‌چروك، شل‌ شدن و افتادگي پوست، جوش‌ها و لكه‌هاي پوستي مشاهده مي‌شود. آنتي اكسيدان‌ها با مهار راديكال‌هاي آزاد مي‌توانند به جلوگيري و اصلاح اين علائم قابل مشاهده‌ كمك كنند و جلوه شاداب‌تر و جوان‌تري به پوست بدهند.

التهاب روند بازسازي پوست را مختل مي‌كند. آنتي‌اكسيدان‌ها با كاهش التهاب به پوست اجازه مي‌دهند خود را ترميم و آسيب‌ديدگي‌ها را اصلاح كند. برخي از آنتي اكسيدان‌ها مانند ويتامين C مي‌توانند توليد كلاژن را تحريك كنند.

راديكال‌هاي آزاد و قرار گرفتن مكرر در معرض آفتاب مي‌تواند باعث تغيير در توليد ملانين پوست و ايجاد لكه‌هاي تيره و ناهموار بودن رنگ پوست شود. آنتي اكسيدان‌ها با كاهش فتودميج‌ها (آسيب‌هاي ناشي از قرارگيري طولاني در معرض اشعه‌هاي نور) مي‌توانند از رنگ‌دانه‌سازي غير طبيعي پوست جلوگيري كنند. برخي از آنتي اكسيدان‌ها مانند ويتامين C براي مهار تيروزيناز به‌ كار مي‌روند؛ آنزيمي كه توليد ملانين را تحريك مي‌كند.

آنتي اكسيدان‌ها انواع مختلفي دارند كه برخي از آن‌ها از ساير موارد قوي‌تر هستند. ويتامين‌هايي كه در محصولات موضعي مراقبت از پوست استفاده مي‌شود، مي‌تواند سلول‌ها را در برابر اشعه ماوراء‌ بنفش و آلودگي و ساير عوامل محيطي محافظت كند. ويتامين C، ويتامين B3، رزوراترول، ويتامين E، ويتامين A، كوآنزيم Q10 و پلي‌فنول‌ها از اين دسته آنتي اكسيدان‌ها هستند.

يكي از آنتي اكسيدان‌هايي است كه مطالعات زيادي درباره آن انجام شده. اين ويتامين به‌عنوان پاك‌كننده راديكال‌هاي آزاد، فوايد زيادي براي پوست دارد كه از ميان آن‌ها مي‌توان به تقويت توليد كلاژن و محو‌ كردن لكه‌هاي تيره پوست اشاره كرد.

آنتي اكسيداني قوي است كه بافت و رنگ پوست را بهبود مي‌بخشد. اين ويتامين باعث كاهش خطوط ريز و چين‌و‌چروك و لكه‌هاي تيره پوست مي‌شود و خواص ضد‌ التهاب دارد. به‌ لطف توانايي التيام‌بخشي التهاب، ويتامين B3 مي‌تواند باعث تسكين و بهبود آكنه و ترميم سد محافظ پوست و كمك به مبارزه با قرمزي پوست شود. اين ويتامين اغلب براي درمان بيماري‌هاي پوستي مانند روزاسه و آكنه استفاده مي‌شود.

اين آنتي اكسيدان بيشتر در پوست ميوه‌هايي مانند انگور و توت پيدا مي‌شود و به‌عنوان زره دفاعي گياهان عمل مي‌كند. رزوراترول از خواص ضد التهاب، ضد باكتري و ضد قارچ برخوردار است كه باعث التيام پوست، كاهش پيري پوست و جلوگيري از عفونت آن مي‌شود.

اين آنتي اكسيدان‌ به تسريع روند بهبود پوست معروف است. ويتامين E اغلب در مرطوب‌كننده‌ها، كرم‌ها و لوسيون‌هاي ساخته‌شده براي درمان خشكي پوست و محصولات توليدشده براي كاهش علائم ترك پوستي (استرچ مارك) يافت مي‌شود. ويتامين E به تثبيت ساير آنتي اكسيدان‌ها و بهبود اثربخشي آن‌ها نيز كمك مي‌كند؛ بنابراين اغلب مي‌توان آن را با ويتامين C يا رزوراترول تركيب كرد.

اين آنتي اكسيدان به‌ دليل ساختار مولكولي كوچك خود مي‌تواند به‌ اندازه كافي در پوست نفوذ و به‌طور مؤثري توليد كلاژن را تحريك و تجديد و ترميم سلول را تسريع كند. رتينول و رتينوئيدهايي مانند ترتينوئين در صاف‌ كردن خطوط ريز، چين‌و‌چروك، بهبود رنگ پوست و تغيير رنگ آن تأثيرگذار هستند.

با افزايش سن، كوآنزيم Q10 به‌آرامي در بدن كاهش مي‌يابد و پوست را در معرض پيري قرار مي‌دهد. تحقيقات نشان مي‌دهد افزايش مصرف موضعي اين آنتي اكسيدان به مقابله با آسيب راديكال‌هاي آزاد كمك مي‌كند و سلول‌هاي پوست را سالم نگه مي‌دارد. پوست اين ماده مغذي را به‌راحتي جذب و به تحريك توليد كلاژن و در نتيجه بهبود قابليت ارتجاعي و بافت پوست كمك مي‌كند.

هزاران نوع پلي‌فنول وجود دارد كه رزوراترول يكي از آن‌ها است. پلي‌فنول‌ها در ميوه‌ها، سبزي‌ها، چاي سبز يا سياه (فلاونوئيدها) و ساير گياهان وجود دارد. اين تركيبات از خواص ضد التهاب، تعديل‌كننده سيستم ايمني و آنتي اكسيداني براي جلوگيري از آسيب‌ديدگي پوست در برابر اشعه UV برخوردار هستند. مطالعات نشان داده است مصرف و استفاده موضعي مواد غني از پلي‌فنول به بهبود دفاع طبيعي پوست در برابر استرس اكسيداتيو و جلوگيري از علائم پيري كمك مي‌كند.

شايد براي شما اين سؤال پيش بيايد كه اگر راديكال‌هاي آزاد خطرناك هستند و باعث پيري و بيماري مي‌شوند و آنتي اكسيدان‌ها مي‌توانند آن‌ها را خنثي كنند؛ آيا دريافت بيشتر آنتي اكسيدان براي ما مفيد است؟ متأسفانه موضوع به همين سادگي نيست.

همان‌طور كه اشاره شد، مكمل‌هاي حاوي دُز فراوان آنتي اكسيدان در برخي مواقع ممكن است سلامتي ما را به‌ خطر بيندازند. به‌عنوان مثال، دُزهاي زياد بتاكاروتن ممكن است خطر ابتلا به سرطان ريه را در افراد سيگاري افزايش بدهد يا دُزهاي فراوان ويتامين E ممكن است خطر سرطان پروستات و يك نوع سكته را افزايش بدهد يا مكمل‌هاي آنتي اكسيداني ممكن است با برخي از داروها تداخل داشته باشند. براي به‌ حداقل‌ رساندن خطر مصرف آنتي اكسيدان‌ها بهترين كار مشورت با پزشك و متخصص تغذيه است.

سطح آنتي اكسيدان فراوان و استرس اكسيداتيو كم اثرهاي مثبت روي سلامتي مي‌گذارد؛ اما همه آنتي اكسيدان‌ها در اين زمينه با هم برابر نيستند. همان‌طور كه مشخص است، درست مانند هر ماده ديگري مصرف زياد آنتي اكسيدان‌ها توصيه نمي‌شود و مي‌تواند عوارضي در پي داشته باشد. اين مواد شيميايي در غلظت‌هاي زياد ممكن است:

• به‌عنوان پرواكسيدان عمل كنند و باعث افزايش روند اكسيداسيون شوند.
• درست مانند سلول‌هاي سالم، از سلول‌هاي خطرناك مثل سلول‌هاي سرطاني محافظت كنند‌.
• باعث كاهش فوايد ورزش براي سلامتي شوند.
• عوارض جانبي ناخواسته‌اي مانند حالت تهوع و سردرد داشته باشند يا حتي مقدار آن‌ها در بدن به سطوح سمي برسند.

به‌ خاطر بسپاريد كه معمولا براي دسترسي به مواد لازم بدن، قرص جادويي وجود ندارد. اين موضوع درباره آنتي‌اكسيدان‌ها نيز صدق مي‌كند. رژيم غذايي سالم مي‌تواند تمام آنتي اكسيدان‌هاي لازم براي مبارزه با آسيب راديكال‌هاي آزاد را فراهم كند.